81. kafli - Víg Þrándar ok af málatilbúnaði.

Þorsteinn stóð upp einn morgin við sól ok gekk upp á Borg. Hann sá, hvar naut Steinars váru. Síðan gekk Þorsteinn út á mýrar, til þess er hann kom til nautanna. Þar stendr skógarklettr við Háfslæk, en uppi á klettinum svaf Þrándr ok hafði leyst af sér skúa sína. Þorsteinn gekk upp á klettinn ok hafði öxi í hendi ekki mikla ok engi fleiri vápn. Þorsteinn stakk öxarskaftinu á Þrándi ok bað hann vaka. Hann spratt upp skjótt ok hart ok greip tveim höndum öxina ok reiddi upp. Hann spurði, hvat Þorsteinn vildi.

“Ek vil segja þér, at ek á land þetta, en þér eiguð hagabeit fyrir útan lækinn. Er þat eigi undarligt, þóttú vitir eigi landamerki hér.”

Þrándr segir: “Engu þykkir mér skipta, hverr land á. Mun ek þar láta naut vera, er þeim þykkir bezt.”

“Hitt er líkligra,” segir Þorsteinn, “at ek muna nú ráða vilja fyrir landi mínu, en eigi þrælar Steinars.”

Þrándr segir: “Miklu ertu, Þorsteinn, óvitrari maðr en ek hugða, ef þú vill eiga náttból undir öxi minni ok hætta til þess virðingu þinni. Mér sýnist, at ætla til, sem ek muna hafa tvau öfl þín, en mik skortir eigi hug. Ek em ok vápnaðr betr en þú.”

Þorsteinn mælti: “Á þá hættu mun ek leggja, ef þú gerir eigi at um beitina. Vænti ek, at mikit skili hamingju okkra, svá sem málaefni eru ójöfn.”

Þrándr segir: “Nú skaltu sjá, Þorsteinn, hvárt ek hræðumst nökkut hót þín.”

Síðan settist Þrándr niðr ok batt skó sinn, en Þorsteinn reiddi upp öxina hart ok hjó á háls Þrándi, svá at höfuðit fell á bringuna. Síðan bar Þorsteinn grjót at honum ok hulði hræ hans, gekk síðan heim til Borgar.

En þann dag kómu seint heim naut Steinars, ok er þrotin ván þótti þess, þá tók Steinarr hest sinn ok lagði á söðul. Hann hafði alvæpni sitt. Hann reið suðr til Borgar, ok er hann kom þar, hitti hann menn at máli. Hann spurði, hvar Þorsteinn væri. Honum var sagt, at hann sat inni. Þá bað Steinarr, at Þorsteinn kæmi út, kvaðst eiga erendi við hann. Ok er Þorsteinn heyrði þetta, tók hann vápn sín ok gekk út í dyrr. Síðan spurði hann Steinar, hver erendi hans væri.

“Hefir þú drepit Þránd, þræl minn?” segir Steinarr.

“Svá er víst,” segir Þorsteinn, “þarftu þat ekki öðrum mönnum at æfla.”

“Þá sé ek, at þú munt þykkjast harðhendliga verja land þitt, er þú hefir drepit þræla mína tvá. En mér þykkir þat ekki svá mikit framaverk. Nú mun ek gera þér á þessu miklu betra kost, ef þú vill með kappi verja landit þitt, ok skal ekki öðrum mönnum nú at hlíta at reka nautin, en vita skaltu þat, at nautin skulu bæði dag ok nótt í þínu landi vera.”

“Svá er,” segir Þorsteinn, “at ek drap í fyrra sumar þræl þinn, þann er þú fekkt til at beita nautunum í land mitt, en síðan lét ek yðr hafa beit, sem þér vilduð, allt til vetrar. Nú hefi ek drepit annan þræl þinn fyrir þér. Gaf ek þessum ina sömu sök sem inum fyrra. Nú skaltu hafa beit heðan í frá í sumar, en at sumri, ef þú beitir land mitt ok fær menn til þess at reka hingat fé þitt, þá mun ek enn drepa fyrir þér einn hvern mann, þann er fénu fylgir, svá, þó at þú fylgir sjálfr. Mun ek svá gera á hverju sumri, meðan þú heldr teknum hætti um beitina.”

Síðan reið Steinarr í brott ok heim til Brekku, ok litlu síðar reið Steinarr upp í Stafarholt. Þar bjó þá Einarr. Hann var goðorðsmaðr. Steinarr bað hann liðs ok bauð honum fé til.

Einarr segir: “Þik mun litlu skipta um mína liðsemð, nema fleiri virðingamenn veiti at þessu máli.”

Eftir þat reið Steinarr upp í Reykjardal á fund Tungu-Odds ok bað hann liðs ok bauð honum fé til. Oddr tók við fénu ok hét liðveizlu sinni, at hann skyldi efla Steinar at koma fram lögum við Þorstein. Steinarr reið síðan heim.

En um várit fóru þeir Oddr ok Einarr með Steinari stefnuför ok höfðu fjölmenni mikit. Stefndi Steinarr Þorsteini um þræladráp ok lét varða fjörbaugsgarð um hvárt vígit, því at þat váru lög, þar er þrælar váru drepnir fyrir manni, enda væri eigi færð þrælsgjöldin fyrir ina þriðju sól. En jafnt skyldu metast tvær fjörbaugssakar ok ein skóggangssök.

Þorsteinn stefndi engum sökum í mót, ok litlu síðar sendi Þorsteinn menn suðr á Nes. Kómu þeir til Mosfells til Gríms ok sögðu þar þessi tíðendi. Egill lét sér fátt um finnast ok spurði þó at í hljóði vandliga um skipti þeira Þorsteins ok Steinars ok svá at þeim mönnum, er Steinar höfðu styrkt til þessa máls. Síðan fóru sendimenn heim, ok lét Þorsteinn vel yfir þeira ferð.

Þorsteinn Egilsson fjölmennti mjök til várþings ok kom þar nótt fyrr en aðrir menn, ok tjölduðu búðir sínar, ok þingmenn hans, er þar áttu búðir. Ok er þeir höfðu um búizt, þá lét Þorsteinn ganga til þingmannalið sitt, ok gerðu þar búðarveggi mikla. Síðan lét hann búð tjalda miklu meiri en aðrar búðir, þær er þar váru. í þeiri búð váru engir menn.

Steinarr reið til þings ok fjölmennti mjök. Þar réð Tungu-Oddr fyrir liði ok var allfjölmennr. Einarr ór Stafaholti var ok fjölmennr. Tjölduðu þeir búðir sínar. Var þingit fjölmennt. Fluttu menn fram mál sín. Þorsteinn bauð engar sættir fyrir sik, en svaraði því þeím mönnum, er um sættir leituðu, at hann ætlaði at láta dóms bíða, sagði, at honum þóttu mál lítils verð, þau er Steinarr fór með um dráp þræla hans, en talði þræla Steinars hafa gnógar sakar til gert. Steinarr lét stórliga yfir málum sínum. Þóttu honum sakar lögligar, en liðsafli gnógr at koma málum fram. Var hann því framgjarn um sín mál.

Þann dag gengu menn í þingbrekku, ok mæltu menn málum sínum, en um kveldit skyldu dómar út fara til sóknar. Var Þorsteinn þar með flokk sinn. Hann réð þar þingsköpum mest, því at svá hafði verit, meðan Egill fór með goðorð ok mannaforráð. Þeir höfðu hvárirtveggju alvæpni.

Menn sá af þinginu, at flokkr manna reið neðan með Gljúfrá, ok blikuðu þar skildir við. Ok er þeir riðu á þingit, þá reið þar maðr fyrir í blári kápu, hafði hjálm á höfði gullroðinn, en skjöld á hlið gullbúinn, í hendi krókaspjót, var þar gullrekinn falrinn. Hann var sverði gyrðr. Þar var kominn Egill Skalla-Grímsson með átta tigu manna, alla vel vápnaða, svá sem til bardaga væri búnir. Þat lið var valit mjök. Hafði Egill haft með sér ina beztu bóndasonu af Nesjum sunnan, þá er honum þóttu vígligstir. Egill reið með flokkinn til búðar þeirar, er Þorsteinn hafði tjalda látit ok áðr var auð. Stigu þeir af hestum sínum.

Ok er Þorsteinn kenndi ferð föður síns, þá gekk hann í móti honum með allan flokk sinn ok fagnaði honum vel. Létu þeir Egill bera inn fargervi sína í búð, en reka hesta í haga. Ok er þetta var sýslat, gekk Egill ok Þorsteinn með flokkinn allan upp í þingbrekku ok settust, þar sem þeir váru vanir at sitja.

Síðan stóð Egill upp ok mælti hátt: “Hvárt er Önundr sjóni hér í þingbrekkunni?”

Önundr kvaðst þar vera. “Ek em feginn orðinn, Egill, er þú ert kominn. Mun þat allt bæta til um þat, er hér stendr milli máls manna.”

“Hvárt ræðr þú því, er Steinarr, sonr þinn, sækir sökum Þorstein, son minn, ok hefir dregit saman fjölmenni til þess at gera Þorstein at urðarmanni?”

“Því veld ek eigi,” segir Önundr, “er þeir eru ósáttir. Hefi ek þar lagt til mörg orð ok beðit Steinar sættast við Þorstein, því at mér hefir verit í hvern stað Þorsteinn, sonr þinn, sparari til ósæmðar, ok veldr því sú in forna ástvinátta, er með okkr hefir verit, Egill, síðan er vit fæddumst hér upp samtýnis.”

“Brátt mun þat,” segir Egill, “ljóst verða, hvárt þú mælir þetta af alvöru eða af hégóma, þótt ek ætla þat síðr vera munu. Man ek þá daga, at hvárumtveggja okkrum mundi þykkja ólíkligt, at vit myndim sökum sækjast eða stilla eigi sonu okkra, at þeir fari eigi með fíflsku slíkri sem ek heyri, at hér horfist til. Sýnist mér þat ráð, meðan vit erum á lífi ok svá nær staddir deilu þeira, at vit takim mál þetta undir okkr ok setim niðr, en látim eigi þá Tungu-Odd ok Einar etja saman sonum okkrum sem kapalhestum. Látum þá hafa annat heðan í frá til févaxtar sér en taka á slíku.”

Þá stóð Önundr upp ok mælti: “Rétt segir þú, Egill, ok þat er okkr ófallit at vera á því þingi, er synir okkrir deila. Skal okkr ok aldri þá skömm henda at vera þeir vanskörungar at sætta þá eigi. Nú vil ek, Steinarr, at þú selir mér mál þessi í hendr ok láir mik með fara sem mér líkar.”

“Eigi veit ek þat,” segir Steinarr, “hvárt ek vil svá kasta niðr málum mínum, því at ek hefi áðr leitat mér liðsemðar af stórmenni. Vil ek nú svá at einu lúka málum mínum, at þat líki vel Oddi ok Einari.”

Síðan ræddu þeir Oddr ok Steinarr sín í milli, sagði Oddr svá: “Efna vil ek, Steinarr, liðsemð við þik, þá er ek hét at veita þér til laga eða þeira málalykða, er þú vill taka þér til handa. Muntu mest í ábyrgjast, hvernig mál þín eru til komin, ef Egill skal um dæma.”

Þá mælti Önundr: “Ekki þarf ek at eiga þetta undir tungurótu Odds. Hefi ek af honum haft hvárki gott né illt, en Egill hefir margt stórvel gert til mín. Trúi ek honum miklu betr en öðrum, enda skal ek þessu ráða. Mun þér þat hæfa at hafa eigi alla oss í fangi þér. Hefi ek enn hér til ráðit fyrir okkr, ok skal enn svá vera.”

“Ákafr ertu um þetta mál, faðir, en oft ætla ek, at vit iðrimst þessa.”

Síðan seldi Steinarr í hendr Önundi málit, ok skyldi hann þá sækja eða sættast á, svá sem lög kenndu til.

Ok þegar er Önundr réð fyrir málum þessum, þá gekk hann til fundar við þá feðga, Þorstein ok Egil.

Þá mælti Önundr: “Nú vil ek, Egill, at þú skapir einn ok skerir um þessi mál, svá sem þú vill, því at ek trúi þér bezt til at skipa þessum mínum málum ok öllum öðrum.”

Síðan tókust þeir Önundr ok Þorsteinn í hendr ok nefndu sér vátta ok þat með váttnefnunni, at Egill Skalla-Grímsson skyldi einn gera um mál þessi, svá sem hann vill, allt óskorat þar á þingi, ok lauk svá þessum málum. Gengu menn svá heim til búða. Þorsteinn lét leiða til búðar Egils þrjá yxn ok lét höggva til þingnests honum.

Ok er þeir Tungu-Oddr ok Steinarr kómu heim til búðar, þá mælti Oddr: “Nú hefir þú, Steinarr, ok þit feðgar ráðit fyrir lykð mála ykkarra. Nú teljumst ek ór lauss við þik, Steinarr, um liðveizlu þá, er ek hét þér, því at svá var mælt með okkr, at ek skylda veita þér svá, at þú kæmir málum þínum fram eða til þeira lykða, er þér hugnaði, hvernig sem þér gefst sættargerð Egils.”

Steinarr segir, at Oddr hefir honum vel veitt ok drengiliga ok þeira vinátta skal nú vera miklu betri en áðr. “Vil ek kalla, at þú sér ór lauss við mik um þat, er þú vart í bundinn.”

Um kveldit fóru dómar út, ok er ekki getit, at þar yrði til tíðenda.