40. kafli - Frá knattleikum. Útanför Egils.

Skalla-Grímr hendi mikit gaman at aflraunum ok leikum. Um þat þótti honum gott at ræða. Knattleikar váru þá tíðir. Var þar í sveit gott til sterkra manna í þann tíma, en þó hafði engi afl við Skalla-Grím. Hann gerðist þá heldr hniginn at aldri.

Þórðr hét sonr Grana at Granastöðum, ok var hann inn mannvænligsti maðr ok var á ungum aldri. Hann var elskr at Agli Skalla-Grímssyni. Egill var mjök at glímum. Var hann kappsamr mjök ok reiðinn, en allir kunnu þat at kenna sonum sínum, at þeir vægði fyrir Agli.

Knattleikr var lagiðr á Hvítárvöllum allfjölmennr á öndverðan vetr. Sóttu menn þar til víða um herað. Heimamenn Skalla-Gríms fóru þangat til leiks margir. Þórðr Granason var helzt fyrir þeim. Egill bað Þórð at fara með honum til leiks. Þá var hann á sjaunda vetr. Þórðr lét þat eftir honum ok reiddi hann at baki sér.

En er þeir kómu á leikmótit, þá var mönnum skipt þar til leiks. Þar var ok komit margt smásveina, ok gerðu þeir sér annan leik. Var þar ok skipt til.

Egill hlaut at leika við svein þann, er Grímr hét, sonr Heggs af Heggsstöðum. Grímr var ellifu vetra eða tíu ok sterkr at jöfnum aldri. En er þeir lékust við, þá var Egill ósterkari. Grímr gerði ok þann mun allan, er hann mátti. Þá reiddist Egill ok hóf upp knatttrét ok laust Grím, en Grímr tók hann höndum ok keyrði hann niðr fall mikit ok lék hann heldr illa ok kveðst mundu meiða hann, ef hann kynni sik eigi. En er Egill komst á fætr, þá gekk hann ór leiknum, en sveinarnir æpðu at honum.

Egill fór til fundar við Þórð Granason ok sagði honum, hvat í hafði gerzt.

Þórðr mælti: “Ek skal fara með þér, ok skulum vit hefna honum.”

Hann seldi honum í hendr skeggöxi eina, er Þórðr hafði haft í hendi. Þau vápn váru þá tíð. Ganga þeir þar til, er sveinaleikrinn var. Grímr hafði þá hent knöttinn ok rak undan, en aðrir sveinarnir sóttu eftir. Þá hljóp Egill at Grími ok rak öxina í höfuð honum svá at þegar stóð í heila. Þeir Egill ok Þórðr gengu í brott síðan ok til manna sinna. Hljópu þeir Mýramenn þá til vápna ok svá hvárirtveggju. Óleifr hjalti hljóp til þeira Borgarmanna með þá menn, er honum fylgðu. Váru þeir þá miklu fjölmennri, ok skilðust at svá gervu.

Þaðan af hófust deildir með þeim Óleifi ok Hegg. Þeir börðust á Laxfit við Grímsá. Þar fellu sjau menn, en Heggr varð sárr til ólífis, ok Kvígr fell, bróðir hans.

En er Egill kom heim, lét Skalla-Grímr sér fátt um finnast, en Bera kvað Egil vera víkingsefni ok kvað þat mundu fyrir liggja, þegar hann hefði aldr til, at honum væri fengin herskip. Egill kvað vísu:

Þat mælti mín móðir,
at mér skyldi kaupa
fley ok fagrar árar,
fara á brott með víkingum,
standa upp í stafni,
stýra dýrum knerri,
halda svá til hafnar,
höggva mann ok annan.

Þá er Egill var tólf vetra gamall, var hann svá mikill vexti, at fáir váru menn svá stórir ok at afli búnir, at Egill ynni þá eigi flesta menn í leikum.

Þann vetr, er honum var inn tólfti, var hann mjök at leikum. Þórðr Granason var þá á tvítugs aldri. Hann var sterkr at afli. Þat var oft, er á leið vetrinn, at þeim Agli ok Þórði tveimr var skipt í móti Skalla-Grími.

Þat var eitt sinn um vetrinn, er á leið, at knattleikr var at Borg suðr í Sandvík. Þá váru þeir Þórðr í móti Skalla-Grími í leiknum, ok mæddist hann fyrir þeim, ok gekk þeim léttara. En um kveldit eftir sólarfall, þá tók þeim Agli verr at ganga. Gerðist Grímr þá svá sterkr, at hann greip Þórð upp ok keyrði niðr svá hart, at hann lamðist allr, ok fekk hann þegar bana. Síðan greip hann til Egils.

Þorgerðr brák hét ambátt Skalla-Gríms. Hon hafði fóstrat Egil í barnæsku. Hon var mikil fyrir sér, sterk sem karlar ok fjölkunnig mjök.

Brák mælti: “Hamast þú nú, Skalla-Grímr, at syni þínum.”

Skalla-Grímr lét þá lausan Egil, en þreif til hennar. Hon brást við ok rann undan, en Skalla-Grímr eftir. Fóru þau svá í útanvert Digranes. Þá hljóp hon út af bjarginu á sund. Skalla-Grímr kastaði eftir henni steini miklum ok setti milli herða henni, ok kom hvártki upp síðan. Þar er nú kallat Brákarsund.

En eftir um kveldit, er þeir kómu heim til Borgar, var Egill allreiðr. En er Skalla-Grímr hafði setzt undir borð ok alþýða manna, þá var Egill eigi kominn í sæti sitt. Þá gekk hann inn í eldahús ok at þeim manni, er þar hafði þá verkstjórn ok fjárforráð með Skalla-Grími ok honum var kærstr. Egill hjó hann banahögg ok gekk síðan til sætis síns. En Skalla-Grímr ræddi þá ekki um, ok var þat mál þaðan af kyrrt, en þeir feðgar ræddust þá ekki við, hvárki gott né illt, ok fór svá fram þann vetr.

En it næsta sumar eftir kom Þórólfr út, sem fyrr var sagt. En er hann hafði verit einn vetr á Íslandi, þá bjó hann eftir um várit skip sitt í Brákarsundi.

En er hann var albúinn, þá var þat einn dag, at Egill gekk til fundar við föður sinn ok bað hann fá sér fararefni. “Vil ek,” sagði hann, “fara útan með Þórólfi.”

Grímr spurði, ef hann hefði nökkut þat mál rætt fyrir Þórólfi. Egill segir, at þat var ekki. Grímr bað hann þat fyrst gera.

En er Egill vakði þat mál við Þórólf, þá kvað hann þess enga ván, - “at ek muna þik flytja með mér á brott. Ef faðir þinn þykkist eigi mega um þik tæla hér í hýbýlum sínum, þá ber ek eigi traust til þess at hafa þik útanlendis með mér, því at þér mun þat ekki hlýða at hafa þar slíkt skaplyndi sem hér.”

“Vera má,” sagði Egill, “at þá fari hvárrgi okkarr.”

Um nóttina eftir gerði á æðiveðr, útsynning. En um nóttina, er myrkt var ok flóð var sjóvar, þá kom Egill þar ok gekk fyrir útan tjöldin. Hjó hann í sundr festar þær, er á útborða váru. Gekk hann þegar sem skjótast upp um bryggjuna, skaut út þegar bryggjunni ok hjó þær festar, er á land upp váru. Rak þá út skipit á fjörðinn. En er þeir Þórólfr urðu varir við, er skipit rak, hljópu þeir í bátinn, en veðrit var miklu hvassara en þeir fengi nökkut at gert. Rak skipit yfir til Andakíls ok þar á eyrar upp, en Egill fór heim til Borgar.

En er menn urðu varir við bragð þat, er Egill hafði gert, þá löstuðu þat flestir. Hann sagði, at hann skyldi skammt til láta at gera Þórólfi meiri skaða ok spellvirki, ef hann vildi eigi flytja hann í brott. En þá áttu menn hlut at í milli þeira, ok kom svá at lykðum, at Þórólfr tók við Agli, ok fór hann útan með honum um sumarit.

Þegar Þórólfr kom til skips, þá er hann hafði tekit við öxi þeiri, er Skalla-Grímr hafði fengit í hendr honum, þá kastaði hann öxinni fyrir borð á djúpi, svá at hon kom ekki upp síðan.

Þórólfr fór ferðar sinnar um sumarit ok greiddist vel um hafit, ok kómu útan at Hörðalandi. Stefnir Þórólfr þegar norðr til Sogns. En þar höfðu þau tíðendi orðit um vetrinn, at Brynjólfr hafði andazt af sótt, en synir hans höfðu skipt arfi. Hafði Þórðr Aurland, bæ þann, er faðir þeira hafði búit á. Hafði hann gerzt konungi handgenginn ok gerzt lendr maðr.

Dóttir Þórðar hét Rannveig, móðir þeira Þórðar ok Helga. Þórðr var faðir Rannveigar, móður Ingiríðar, er átti Óláfr konungr. Helgi var faðir Brynjólfs, föður þeira Serks ór Sogni ok Sveins.