64. kafli - Egill drap Ljót inn bleika.

Þorsteinn ok Egill bjuggu ferð sína, þegar þeir höfðu lokit erendum sínum. Fara þeir þá aftr á leið. Ok er þeir koma suðr um Dofrafjall, þá segir Egill, at hann vill fara ofan til Eaumsdals ok síðan suðr sundaleið. “Vil ek,” segir hann, “lúka erendum mínum í Sogni ok í Hörðalandi, því at ek vil búa skip mitt í sumar til Íslands út.”

Þorsteinn bað hann ráða ferð sinni. Skiljast þeir Þorsteinn ok Egill. Fór Þorsteinn suðr um Dali ok alla leið, til þess er hann kom til búa sinna. Bar hann þá fram jartegnir konungs ok orðsending fyrir ármennina, at þeir skyldi láta fé þat allt, er þeir hafa upp tekit ok Þorsteinn kallaði til.

Egill fór leiðar sinnar ok þeir tólf saman. Kómu þeir fram í Raumsdal, fengu sér þá flutningar, fóru síðan suðr á Mæri. Er ekki sagt frá ferð þeira, fyrr en þeir kómu í ey þá, er Höð heitir, ok fóru til gistingar á bæ þann, er heitir á Blindheimi. Þat var göfugr bær. Þar bjó lendr maðr, er Friðgeirr hét. Hann var ungr at aldri, hafði nýtekit við föðurarfi sínum. Móðir hans hét Gyða. Hon var systir Arinbjarnar hersis, skörungr mikill ok göfug kona. Hon var at ráðum með syni sínum, Friðgeiri. Höfðu þau þar rausnarbú mikit. Þar fengu þeir allgóðar viðtökur. Sat Egill um kveldit it næsta Friðgeiri ok förunautar hans þar útar frá. Var þar drykkja mikil ok dýrlig veizla.

Gyða húsfreyja gekk um kveldit til tals við Egil. Hon spurði at Arinbirni, bróður sínum, ok enn at fleirum frændum sínum ok vinum, þeim er til Englands höfðu farit með Arinbirni. Egill sagði henni þat, er hon spurði. Hon spurði, hvat til tíðenda hefði gerzt í ferðum Egils. Hann segir henni af it ljósasta. Þá kvað hann:

Urðumk leið en ljóta
landbeiðaðar reiði.
Sígrat gaukr, ef glamma
gamm veit of sik þramma.
Þar nautk enn sem oftar
arnstalls sjötulbjarnar.
Hnígrat allr, sás holla
hjalpendr of för gjalpar.

Egill var allkátr um kveldit, en Friðgeirr ok heimamenn váru heldr hljóðir. Egill sá þar mey fagra ok vel búna. Honum var sagt, at hon var systir Friðgeirs. Mærin var ókát ok grét einart um kveldit. Þat þótti þeim undarligt.

Þar váru þeir um kveldit. En um morgininn var veðr hvasst ok eigi sæfært. Þar þurftu þeir far ór eyjunni. Þá gekk Friðgeirr ok bæði þau Gyða til fundar við Egil. Buðu þau honum þar at sitja með förunauta sína, til þess er gott væri færiveðr, ok hafa þaðan fararbeina, þann sem þeir þyrfti. Egill þekkðist þat. Sátu þeir þar veðrfastir þrjár nætr, ok var þar inn mesti mannfagnaðr. Eftir þat gerði veðr lygnt. Stóðu þeir Egill þá upp snemma um morgininn ok bjuggust, gengu þá til matar, ok var þeim gefit öl at drekka, ok sátu þeir um hríð. Síðan tóku þeir klæði sín. Egill stóð upp ok þakkaði bónda ok húsfreyju beina sinn, ok gengu síöan út.

Bóndi ok móðir hans gengu á götu með þeim. Þá gekk Gyða til máls við Friðgeir, son sinn, ok talaði við hann lágt. Egill stóð meðan ok beið þeira.

Egill mælti við meyna: “Hvat grætr þú, mær? Ek sé þik aldri káta.”

Hon mátti engu svara ok grét at meir. Friðgeirr svarar móður sinni hátt: “Ekki vil ek nú biðja þess. Þeir eru nú búnir ferðar sinnar.”

Þá gekk Gyða at Agli ok mælti: “Ek mun segja þér, Egill, tíðendi þau, sem hér eru með oss. Maðr heitir Ljótr inn bleiki. Hann er berserkr ok hólmgöngumaðr. Hann er óþokkasæll. Hann kom hér ok bað dóttur minnar, en vér svöruðum skjótt ok synjuðum honum ráðsins. Síðan skoraði hann til hólmgöngu á Friðgeir, son minn, ok skal á morgin koma til hólmsins í ey þá, er Vörl heitir. Nú vilda ek, Egill, at þú færir til hólmsins með Friðgeiri. Myndi þat sannast, ef Arinbjörn væri hér í landi, at vér myndim eigi þola ofríki slíkum manni sem Ljótr er.”

“Skylt er þat, húsfreyja, fyrir sakar Arinbjarnar, frænda þíns, at ek fara með syni þínum, ef honum þykkir sér þat nökkurt fullting.”

“Þá gerir þú vel,” segir Gyða, “skulum vér þá ganga inn í stofu ok vera öll saman daglangt.”

Ganga þeir Egill þá inn í stofu ok drukku. Sátu þeir þar um daginn, en um kveldit kómu vinir Friðgeirs, þeir er til ferðar váru ráðnir með honum, ok var fjölmennt um nóttina. Var þar þá veizla mikil.

En eftir um daginn bjóst Friðgeirr til ferðar ok margt manna með honum. Var þar Egill í för. Þá var gott færiveðr. Fara þeir síðan ok koma í eyna Vörl. Þar var fagr völlr skammt frá sjónum, er hólmstefnan skyldi vera. Var þar markaðr hólmstaðr, lagðir steinar útan um.

Nú kom þar Ljótr með lið sitt. Bjóst hann þá til hólmgöngu. Hann hafði skjöld ok sverð. Ljótr var allmikill maðr ok sterkligr. Ok er hann gekk fram á völlinn at hólmstaðnum, þá kom á hann berserksgangr. Tók hann þá at grenja illiliga ok beit í skjöld sinn. Friðgeirr var maðr ekki mikill, grannligr ok fríðr sjónum ok ekki sterkr. Hafði hann ok ekki staðit í bardögum. Ok er Egill sá Ljót, þá kvað hann vísu:

Esa Friðgeiri færi,
förum holms á vit, sörvar,
skulum banna mjök manni
mey, örlygi at heyja
við þanns bítr ok blótar
bönd élhvötuð Göndlar,
alfeigum skýtr ægir
augum, skjöld at baugi.

Ljótr sá, hvar Egill stóð, ok heyrði orð hans ok mælti: “Gakk þú hingat, inn mikli maðr, á hólminn ok berst við mik, ef þú ert allfúss til, ok reynum með okkr. Er þat miklu jafnligra en ek berjumst við Friðgeir, því at ek þykkjumst eigi at meiri maðr, þó at ek leggja hann at jörðu.”

Þá kvað Egill:

Esat lítillar Ljóti,
leik ek við hal bleikan
við bifteini, bænar,
brynju, rétt at synja.
Búumk til vígs, en vægðar
ván lætka ek hánum,
skapa verðum vit skaldi
skæru, drengr, á Mæri.

Síðan bjóst Egill til hólmgöngu við Ljót. Egill hafði skjöld þann, sem hann var vanr at hafa, en hann var gyrðr sverði því, er hann kallaði Naðr, en hann hafði Dragvandil í hendi. Hann gekk inn yfir mark þat, er hólmstefnan skyldi vera, en Ljótr var þá eigi búinn. Egill skók sverðit ok kvað vísu:

Höggum hjaltvönd skyggðan.
Hæfum rönd með brandi.
Reynum randar mána.
Rjóðum sverð í blóði.
Stýfum Ljót af lífi.
Leikum sárt við bleikan.
Kyrrum kappa errinn,
komi örn á hræ, jörnum.

Þá kom Ljótr fram á vígvöllinn, ok síðan rennast þeir at, ok heggr Egill til Ljóts, en Ljótr brá við skildinum, en Egill hjó hvert högg at öðru, svá at Ljótr fekk ekki höggvit í móti. Hann hopaði undan til höggrúmsins, en Egill fór jafnskjótt eftir ok hjó sem ákafast. Ljótr fór út um marksteinana ok víða um völlinn. Gekk svá in fyrsta hríð. Þá beiddist Ljótr hvíldar. Egill lét þat ok vera. Nema þeir þá stað ok hvíla sik. Þá kvað Egill:

Fyrir þykki mér fúra
fleins stökkvandi nökkvat,
hræðisk hodda beiðir
happlauss, fara kappi.
Stendrat fast, sás frestar
fleindöggvar stafr, höggum.
Vábeiða ferr víðan
völl fyr rotnum skalla.

Þat váru hólmgöngulög í þann tíma, at sá, er skorar á mann annan til eins hvers hlutar, ok fengi sá sigr, er á skoraði, þá skyldi sá hafa sigrmál þat, er hann hafði til skorat, en ef hann fengi ósigr, þá skyldi hann leysa sik þvílíku fé sem á kveðit væri. En ef hann felli á hólminum, þá hafði hann fyrirvegit allri sinni eigu, ok skyldi sá taka arf hans, er hann felldi á hólmi. Þat váru ok lög, ef útlendr maðr andaðist, sá er þar í landi átti engan erfingja, þá gekk sá arfr í konungsgarð.

Egill bað, at Ljótr skyldi búinn verða. “Vil ek, at vér reynim nú hólmgöngu þessa.”

Síðan hljóp Egill at honum ok hjó til hans. Gekk hann þá svá nær honum, at hann hrökk fyrir, ok bar þá skjöldinn af honum. Þá hjó Egill til Ljóts, ok kom á fyrir ofan kné ok tók af fótinn. Fell Ljótr þá ok var þegar örendr. Þá gekk Egill þar til, er þeir Friðgeirr váru. Var þetta verk honum allvel þakkat. Þá kvað Egill:

Fell sás flest et illa,
fót hjó skald af Ljóti,
ulfgrennir hefr unnit.
Eir veittak Friðgeiri.
Séka lóns til launa
logbrjótanda í móti.
Jafn vas mér í gný geira
gamanleikr við hal bleikan.

Ljótr var lítt harmaðr af flestum mönnum, því at hann hafði verit inn mesti óeirumaðr. Hann var sænskr at ætt ok átti enga frændr þar í landi. Hann hafði komit þangat ok aflat sér fjár á hólmgöngum. Hann hafði fellt marga góða bændr ok skorat áðr á þá til hólmgöngu ok til jarða þeira ok óðala, var þá orðin stórauðigr bæði at löndum ok lausum aurum.

Egill fór heim með Friðgeiri af hólmstefnunni. Dvalðist hann þar þá litla hríð, áðr hann fór suðr á Mæri. Skilðust þeir Egill ok Friðgeirr með miklum kærleik. Bauð Egill Friðgeiri um at heimta jarðir þær, er Ljótr hafði átt. Fór Egill sína leið, kom fram í Fjörðum. Þaðan fór hann inn í Sogn á fund Þórðar á Aurlandi. Tók hann vel við honum. Bar hann fram erendi sín ok orðsendingar Hákonar konungs. Tók Þórðr vel ræðum Egils ok hét honum liðveizlu sinni um þat mál. Dvalðist Egill þar lengi um várit með Þórði.