10 Sesja referatowa 6

10.1 Niewidzialni rodzice - psychologiczny aspekt rodzicielstwa po doświadczeniu straty prenatalnej

Karolina Gryksa1

1Uniwersytet Śląski

Abstrakt

Każdego roku około 1.700 kobiet w Polsce rodzi martwe dziecko, a około 40.000 roni. Szacuje się, że na całym świecie poronieniem kończy się około 15% wszystkich ciąż (NIK, 2021). Zmiany prawne ogłoszone przez Trybunał Konstytucyjny, dotyczące usunięcia przesłanki eugenicznej z listy sytuacji umożliwiających dokonanie legalnej aborcji, doprowadziły do głośnego dyskursu społeczno-politycznego, dotyczącego społecznego i prawnego statusu dziecka poczętego, to natomiast przyczyniło się do rozpowszechnienia informacji o trudnościach rodziców zmagających się z utratą bądź chorobą czy niepełnosprawnością dziecka, także w okresie ciąży. Sytuacja rodziców doświadczonych stratą prenatalną lub perinatalną była już wcześniej obarczona społecznym niezrozumieniem. Temat jeszcze do niedawna objęty tabuizacją, dziś powoli odnajduje swoje miejsce w rozważaniach społeczno-politycznych oraz w badaniach naukowych. Traumatyzacja rodziców doświadczonych stratą prenatalną odbywa się nie tylko na poziomie indywidualnym, ale również społecznym, prawnym i medycznym (Stelcer, 2010), dlatego tym ważniejsze jest włączenie ich tematyki w rozważania naukowe. Niewidzialni dotąd społecznie i prawnie rodzice po doświadczeniu utraty dziecka, zaczynają powoli zabierać głos w dyskusji i walczyć o swoje prawa. Dotąd niezauważalni społecznie, znajdują odwagę i siłę do udzielania informacji o swoich potrzebach i odczuciach (Gryksa, 2021). Pierwszym z celów wystąpienia będzie ukazanie wielowymiarowości problemów z jakimi borykają się osoby doświadczone stratami prenatalnymi, zarówno w aspekcie psychologicznym, społecznym, medycznym i prawnym. Drugim, ważniejszym, będzie natomiast ukazanie wpływu wymienionych trudności na funkcjonowanie psychospołeczne, a także proces przeżywania żałoby i radzenia sobie z traumą. Wystąpienie będzie oparte o literaturę przedmiotu, jak i badania własne przeprowadzone na potrzeby autorskiej publikacji: „Niewidzialni rodzice. O rodzicielskiej stracie i żałobie”.

Literatura

  1. Gryksa, K. (2021). Niewidzialni rodzice. O rodzicielskiej stracie i żałobie. Katowice: Księgarnia św. Jacka.

  2. Najwyższa Izba Kontroli (2022). Informacja o wynikach kontroli. Opieka nad pacjentami w przypadku poronień i martwych urodzeń, https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/poronienia-i-martwe-urodzenia-opieka-nad-pacjentkami.html (dostęp: 27.04.2022).

10.2 Sposoby radzenia sobie ze stresem u młodych dorosłych w czasie pandemii COVID-19

Karolina Lenart1

1Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Abstrakt

Okres wczesnej dorosłości to czas wielu zmian, które mogą wywołać w człowieku wiele sprzecznych emocji, jak i przyczynić się do powstania nowych stresorów. Powszechnie wiadomo, że człowiek nie jest pozytywnie nastawiony do jakichkolwiek zmian. Potrzebujemy jak najwięcej stałości w naszym życiu, aby czuć się bezpiecznie. Z tego też względu okres pandemii spotęgował w nas stres, a w wielu sytuacjach uruchomił także różnego rodzaju sposoby radzenia sobie z nim. Aby lepiej zrozumieć, jak młodzi dorośli przystosowali się do nowej sytuacji, przyjrzę się kilku opisom przypadków sporządzonych na podstawie wywiadów przeprowadzonych właśnie w czasie pandemii. Z uwagi na bezpieczeństwo uczestników badania wywiady zostały przeprowadzone w formie zdalnej za pośrednictwem komunikatorów Internetowych. Na ich podstawie przeanalizowałam jakie techniki zostały zastosowane oraz jak wpłynęły one na codzienne funkcjonowanie jednostek. Nietypowe okoliczności w jakich prowadziłam badania przyczyniły się do wyboru procesualnego podejścia badawczego, rezygnując z formułowania hipotez. Przyjęłam zatem postawę otwartości oraz dążyłam do jak najlepszego zrozumienia otoczenia każdej z osób badanych. Dlatego też na koniec podam wysunięte przeze mnie prawdopodobne wnioski, które dotyczą poszczególnych jednostek i nie koniecznie mogą odnosić się do całego społeczeństwa.

10.3 Wartości cenione w pracy w grupie młodych dorosłych z doświadczeniem emigracji zarobkowej rodziców

Olga Zwardoń-Kuchciak1, Adrianna Kaczuba1

1Uniwersytet Łódzki

Abstrakt

Problematyka następstw doświadczenia w dzieciństwie sezonowej (czasowej) emigracji zarobkowej rodziców wydaje się być szerokim polem naukowej eksploracji. Dotychczasowe badania wskazują na m.in.: długotrwałe efekty psychologiczne u dzieci matek wyjeżdżających do pracy za granicę (Mao i współpr., 2020). Dzieci doświadczające emigracji matki, na wstępnym etapie edukacji miały kłopoty z nauką, a na późniejszym etapie rzadziej decydowały się na kontynuowanie nauki na studiach niż ich rówieśnicy, których rodzice nie wyjeżdżali zarobkowo. Perspektywa występowania takich trudności oraz brak dotychczasowych badań w tym zakresie, skłaniają do pochylenia się nad kwestią decyzji zawodowych jakie podejmują w dorosłości dzieci sezonowych emigrantów zarobkowych. Celem niniejszego badania jest pogłębienie psychologicznej charakterystyki młodych dorosłych, którzy przed ukończeniem 18-ego roku życia doświadczyli sezonowej emigracji zarobkowej rodzica oraz weryfikacja wartości cenionych w pracy wśród przedstawicieli tej grupy.

W badaniu wzięły udział 223 osoby w wieku 18-35 lat (Mwiek=25,86; SDwiek=4,22). Grupa badana składała się z 96 osób (80% kobiet), które były dziećmi sezonowych emigrantów zarobkowych. Pozostałe osoby stanowiły grupę kontrolną (127 osób; 79% kobiet), a ich rodzice nie emigrowali zarobkowo. 95% osób z grupy badanej (w grupie kontrolnej 93%), posiadało wykształcenie wyższe, bądź było w trakcie studiów, wśród nich 70% (w grupie kontrolnej 72%) była aktywna zawodowo . Do weryfikacji celów badania wykorzystano metryczkę ankiety dotyczącą m.in.: sytuacji zawodowej badanych, ich motywów podjęcia pracy, decyzji o ich własnej ewentualnej emigracji zarobkowej (pytania wykorzystujące skalę Likerta). Do oceny wartości cenionych w pracy wykorzystano Kwestionariusz „Moja Kariera” Edgara Scheina w adaptacji Anny Paszkowskiej-Rogacz (2009) .

Uzyskane wyniki sugerują, że wśród dominujących wartości w grupie osób z doświadczeniem sezonowej emigracji zarobkowej rodziców znalazły się bezpieczeństwo i stabilizacja – 91,7% badanych uzyskały podwyższone wyniki tej wartości, oraz przywództwo 52,2%. Wartością najrzadziej dominującą w tej grupie był styl życia, czyli zachowanie równowagi pomiędzy życiem prywatnym za zawodowym (work-life balance). Zweryfikowano też różnice w zakresie wyznawanych wartości w pracy między grupami osób z doświadczeniem sezonowej emigracji zarobkowej rodzica oraz bez takowego doświadczenia. Wyniki analiz w tym obszarze nie wskazały na występowanie różnic statystycznie istotnych.

Wyniki zrealizowanych badań pokazują, iż celem pracy dla osób z grupy badanej jest osiągnięcie bezpieczeństwa i sukcesu finansowego oraz stabilności zatrudnienia z możliwością samodzielnego podejmowania decyzji (w tym na stanowiskach zarządzających). Jednocześnie ponad połowa osób z grupy badanej (58%) nie wyklucza możliwości wyjechania w celach zarobkowych, zaś za główne motywy wyjazdu podają: poprawę własnej sytuacji finansowej (65.6%) oraz rozwój osobisty i zawodowy (48%).

Literatura

  1. Mao, M., Zang, L., Zhang, H. (2020). The Effects of Parental Absence on Children Development: Evidence from Left-Behind Children in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(18), 6770. https://doi.org/10.3390/ijerph17186770

  2. Paszkowska-Rogacz, A. (2009). Doradztwo zawodowe. Wybrane metody badań. Difin.

10.4 Społeczne uwarunkowania procesów dekonwersyjnych u adolescentów

Zofia Zając1

1Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Abstrakt

Czas dorastania jest związany z wieloma zmianami, które zachodzą w różnych obszarach rozwoju człowieka. Dzięki nim młody człowiek jest zdolny do podjęcia zadań, które przygotowują go do rozpoczęcia etapu dorosłości. W procesie kształtowania tożsamości dorastający człowiek określa m.in. własną postawę również wobec religii. Zmiany w tym obszarze mogą mieć charakter wzrostu lub obniżenia zaangażowania religijnego, a nawet porzucenia religii. Zmiany, które polegają na osłabieniu lub odejściu od religii określane są w literaturze jako dekonwersja. Pojęcie to, zaproponowane przez Streiba, oznacza przemianę w zakresie orientacji religijnej, która pociąga ze sobą zmiany w sposobie myślenia i światopoglądu. Streib definiuje dekonwersję jako “zmianę w orientacji religijnej osoby w specyficznym czasie biograficznym, która pociąga ze sobą przepracowanie tożsamości religijnej osoby, rewizję jej systemu wierzeń i światopoglądu oraz restrukturyzację jej sposobu myślenia, rozumowania moralnegoi postępowania wobec autorytetu - ze specjalnym zwróceniem uwagi na akt porzucenia starej i poszukiwania czegoś innego” (Nowosielski i Bartczuk, 2015). Obecność procesów dekonwersyjnych w grupie osób młodych potwierdzają wyniki sondaży, na przykład ostatnie badania przeprowadzone przez CBOS (2018). Wskazują one, że wśród polskiej młodzieży widoczny jest spadek osób zaangażowanych w praktykowanie religii, wzrasta natomiast odsetek osób deklarujących się jako niewierzące. Na występowanie procesów dekonwersyjnych mogą mieć wpływ czynniki społeczne. Celem wystąpienia jest przybliżenie zagadnienia jakim jest dekonwersja oraz przedstawienie wyników badania przeprowadzonych w oparciu o model teoretyczny Paloutziana (2017). Dotyczyło ono społecznych uwarunkowań dekonwersji oraz roli przekonań w procesach dekonwersyjnych u młodzieży. Badania przeprowadzono w grupie 409 osób. Wykorzystano w nich Skalę Dekonwersji Adolescentów (Nowosielski, Bartczuk, 2017), Attitudes and Beliefs Scale-2 Short Form (DiGiuseppe i in., 2021), the Iowa-Netherlands Comparison Orientation Measure (Gibbons, Buunk, 1999) oraz ankietę demograficzną.

Literatura

  1. CBOS (2018). Młodzież 2018, Opinie i diagnozy nr 43.

  2. DiGiuseppe, R., Gorman, B., Raptis, J., Agiurgioaei-Boie, A., Agiurgioaei, F., Leaf, R., Robin, M. W. (2021). The development of a short form of an irrational/rational beliefs scale. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 39(3), 456-490.

  3. Gibbons, F. X., Buunk, B. P. (1999). Individual differences in social comparison: development of a scale of social comparison orientation. Journal of Personality and Social Psychology, 76(1), s. 129-142. DOI: 10.1037/0022-3514.76.1.129.

  4. Nowosielski, M., Bartczuk, R. P. (2015). Religijność w procesie przemian - koncepcja dekonwersji Heinza Streiba. Studia Psychologica UKSW, 15(2), s. 5-21.

  5. Nowosielski, M., Bartczuk, R.P. (2017). A structural analysis of deconversion processes in adolescence - the construction of the Adolescent Deconversion Scale. Annals of Psychology, 20(1), s. 167-190. DOI: 10.18290/rpsych.2017.20.1-5en.

  6. Paloutzian, R. F. (2017). Invitation to the psychology of religion. Nowy Jork: Guilford Publications.

10.5 Czy głosy wewnętrzne mogą być sprzymierzeńcami? Badania własne nad funkcjami dialogów wewnętrznych u adolescentów

Sylwia Jankowicz, Małgorzata Puchalska-Wasyl1

1Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Abstrakt

Prowadzenie wewnętrznych dialogów to „zaangażowanie w dialog z wyobrażonymi postaciami, symulacja społecznych relacji dialogowych we własnych myślach oraz wzajemna konfrontacja punktów widzenia, reprezentujących różne pozycje Ja istotne dla tożsamości osobistej i/lub społecznej (Oleś & Puchalska-Wasyl, 2012). Zgodnie z Teorią Dialogowego Ja Hermansa (1996), umysł ludzki jest społecznością składającą się z mentalnych reprezentacji wielu głosów, które uosabiają nie tylko jednostkę toczącą dialog, ale także inne postacie (osoby znaczące, przyjaciele, partnerzy, pracodawcy, współpracownicy, wyobrażeni przyjaciele, osoby sławne, itp.). Wewnętrzna aktywność dialogowa zakłada wymianę myśli czy idei między co najmniej dwoma pozycjami Ja, które reprezentują odmienne punkty widzenia (Hermans, 1996). Głosy w obrębie dialogu wewnętrznego, mogą zadawać sobie wzajemnie pytania, odpowiadać na nie, zawierać wspólne koalicje i toczyć ze sobą spory (Hermans, 2003). Co ważne, dialog wewnętrzny obejmuje te rodzaje komunikacji intrapersonalnej, które wiążą się z podejmowaniem jakiejś refleksji, rozważania (Oleś, Brinthaupt, Dier, & Polak, 2020), a jego prowadzenie odgrywa ważną rolę w kształtowaniu tożsamości (Batory, 2010; Hermans & Dimaggio, 2007). Prowadzenie wewnętrznych dialogów, z uwagi na ich konfrontacyjne lub integracyjne cechy (Puchalska-Wasyl, 2017), może przyczyniać się do rozwiązania pewnych dylematów osobistych, a poprzez swoje pozytywne metafunkcje, takie jak wgląd, eksploracja i samokierowanie (Puchalska-Wasyl, 2010), może stymulować rozwój człowieka.

Dialogi wewnętrzne mogą pełnić funkcje zarówno adaptacyjne jak i nieadaptacyjne (Oleś, 2009; Oleś et al., 2010; Oleś, 2012). Funkcja transgresyjna (rozwojowa) służy poznawaniu nowości, lepszemu rozumieniu innych, sprzyja decentracji. Dzięki rozwojowym dialogom, jednostka ma możliwość zajrzenia wgłąb siebie i poszerzenia myślenia o swoim Ja. Służy to także samoregulacji i samokontroli (Oleś, 2012). Dialogi paliatywne (obronne), stanowią próbę wniknięcia w myśli i przekonania innych osób, co mogłoby służyć poznaniu ich opinii na swój temat, uprzedzeniu ich niechcianych reakcji czy zrozumieniu ich negatywnego nastawienia względem siebie (Oleś, 2009). Z tego względu, można uznać je również za adaptacyjne. Wydaje się, że można wskazać na jeszcze jeden rodzaj dialogów, a mianowicie na dialogi nieadaptacyjne, które są obciążające dla Ja. Oleś (Oleś, 2012) zwraca uwagę, że ten rodzaj mowy wewnętrznej występuje w sytuacji silnej dominacji jednej pozycji Ja nad innymi. Wewnętrzna rozmowa nie prowadzi do kompromisu, uzgodnienia, a jedynie ekspresji emocji i przeforsowania jednego punktu widzenia.

Świadomość istnienia różnych, często odmiennych od własnego i kontrastujących ze sobą punktów widzenia nie jest właściwością, którą odznaczają się jedynie dorośli (Oleś et al., 2010). Taki rodzaj mentalnej aktywności przejawia się też w dziecięcych zabawach symbolicznych, w których to dziecko prowadzi rozmowę z wyobrażonymi postaciami (Hermans i Hermans-Jansen, 2001; za: Łysiak & Oleś, 2017, s.2). Młodzi ludzie również mogą angażować się w wewnętrzne dialogi, próbując odpowiedzieć na pytania, które stawiają w poszukiwaniu tożsamości. W tym kontekście, dialogi wewnętrzne wydają się być cechą dojrzewania (Łysiak & Oleś, 2017). Biorąc to pod uwagę, można oczekiwać, że funkcje młodzieńczych dialogów wewnętrznych, wyłaniają się z bardziej ogólnych funkcji wyróżnionych przez Olesia (Oleś et al., 2010) i odpowiadają funkcji transgresyjnej (rozwojowej), paliatywnej (obronnej) oraz obciążającej Ja. Podczas wystąpienia pragnę omówić wyniki badań własnych nad funkcjami pełnionymi przez dialogi wewnętrzne u młodzieży w wieku 13 – 18 lat.

Literatura

  1. Batory, A. . (2010). Dialogicality and the construction of identity. International Journal for Dialogical Science, 4(1), 45–66.

  2. Hermans, H. J. M. (1996). Voicing the self: from information processing to dialogical interchange. Psychological Bulletin, 119, 31–50. https://doi.org/10.1037/0033-2909.119.1.31

  3. Hermans, H. J. M. (2003). The construction and reconstruction of a dialogical self. Journal of Constructivist Psycholog, 16(2), 89–130. https://doi.org/10.1080/10720530390117902

  4. Hermans, H. J. M. ., & Dimaggio, G. (2007). Self, identity, and globalization in times of uncertainty: A dialogical analysis. Review of General Psychology, 11(1), 31–61. https://doi.org/10.1037/1089-2680.11.1.31

  5. Łysiak, M. ., & Oleś, P. K. (2017). Temporal dialogical activity and identity formation during adolescence. International Journal for Dialogical Science, 10(1), 1–18.

  6. Oleś, P. (2009). Czy głosy umysłu da się mierzyć? Skala Wewnętrznej Aktywności Dialogowej (SWAD). Przegląd Psychologiczny, 52(1), 37–51.

  7. Oleś, P. K. (2012). Dialogowe funkcje Ja - implikacje dla zdrowia. In Z. Spendl (Ed.), Chowanna. Tom Specjalny (pp. 47–65). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

  8. Oleś, P. K. ., Brinthaupt, T. M. ., Dier, R. ., & Polak, D. (2020). Types of Inner Dialogues and Functions of Self-Talk: Comparisons and Implications. Frontiers in Psychology, 11(227). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00227

  9. Oleś, P. K. ., Dras, J. ., Jankowski, T. ., Kalinowska, I. ., Parzych, J. ., Sosnowska, K. ., … Wróbel, M. (2010). Wewnętrzna aktywność dialogowa i jej psychologiczne korelaty. Czasopismo Psychologiczne, 16(1), 113–127.

  10. Oleś, P. K. ., & Puchalska-Wasyl, M. (2012). Dialogicality and personality traits. In H. J. M. . Hermans & T. Gieser (Eds.), Handbook of Dialogical Self Theory (pp. 241–252). New York: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139030434.017

  11. Puchalska-Wasyl, M. (2010). Dialogue, monologue and change of perspective – three formsof dialogicality. International Journal for Dialogical Science, 4(1), 67–79.

  12. Puchalska-Wasyl, M. (2017). Relationship of personality with integration and confrontation in internal dialogues. Scandinavian Journal of Psychology, 58(5), 451–457. https://doi.org/10.1111/sjop.12387