7 Sesja referatowa 3

7.1 Przećwiczyć pandemię. Wpływ aktywności fizycznej na dobrostan w trakcie pandemii COVID-19

Małgorzata Delalicz de Laval1

1Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS

Abstrakt

W dzisiejszym świecie, który wciąż stara się podnieść po epidemii COVID-19, rozmyślania o poczuciu szczęścia zdają się odchodzić na dalszy plan. Skupiamy się na bezpieczeństwie, wsparciu społecznym i, przede wszystkim na zdrowiu. Jesteśmy przepełnieni lękiem, niepewnością i obawami. W takich warunkach trudno jest pamiętać o tym, iż nasz dobrostan jest równie ważny.

Poprzez dobrostan rozumiemy nie tylko stan definiowany na podstawie negatywnych mierników, jak brak choroby, ale również przez subiektywne poczucie zadowolenia z fizycznego, psychicznego i społecznego stanu życia. Innymi słowy, dobrostan psychiczny nie jest czymś, co jest nam dane, ale czymś, co się zmienia w ciągu życia, o co powinniśmy się troszczyć. Jedną z możliwości zadbania o swoje dobre samopoczucie jest aktywność fizyczna.

Liczne badania potwierdziły korzystny wpływ jaki aktywność fizyczna ma na nasze zdrowie psychiczne (Fox, 1999). Jak wskazują wyniki, ćwiczenia mogą łagodzić szkodliwe skutki oddziaływania stresorów (Ruiz i in., 2021). Dzięki temu, że aktywność fizyczna może odwracać naszą uwagę, jest cennym sposobem radzenia sobie z napięciem (Wright i in., 2021). Nawet pojedynczy trening może wywołać pozytywną zmianę (Ruiz i in., 2021). Natomiast systematyczna aktywność pozwala wypracować rutynę, daje poczucie kontroli, co ma pozytywny wpływ na samopoczucie (Wright i in., 2021). W dodatku ruch sprzyja naszej odporności, pozytywnie wpływając na układ immunologiczny (Ruiz i in., 2021). Wymienione zalety aktywności fizycznej mogą być pomocne w okresie zagrożenia wirusem COVID-19. Pojawia się więc pytanie, jaką rolę odegrała aktywność fizyczna w czasie trwania pandemii?

W celu sprawdzenia tej hipotezy wykonano przegląd literatury. Uwzględniono badania przeprowadzone w odniesieniu do sytuacji pandemii. Dodatkowo przeanalizowano badania przedstawiające wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne w ujęciu ogólnym.

Analiza wykazała, że aktywność fizyczna miała znaczący wpływ na dobrostan w trakcie trwania pandemii. Pomimo tego, że wiele słyszy się o drastycznym spadku ilości ruchu wśród ludzi, okazuje się, że aktywność fizyczna wciąż była pożądana. Zmieniła się częściowo motywacja do uprawiania sportu. W czasie pandemii COVID-19 aktywność pozwalała przede wszystkim zmniejszyć lęk i napięcie, przez co dodatnio wpłynęła na samopoczucie i zdrowie. Stała się dzięki temu cennym mechanizmem radzenia sobie z trudną codziennością.

Literatura

  1. Fox, K. (1999). The influence of physical activity on mental well-being. Public Health Nutrition, 2(3a), 411-418.

  2. Ruiz, M. C., Devonport, T. J., Chen-Wilson, C. H. J., Nicholls, W., Cagas, J. Y., Fernandez-Montalvo, J., … & Robazza, C. (2021). A cross-cultural exploratory study of health behaviors and wellbeing during COVID-19. Frontiers in Psychology, 11, 3897.

  3. Wright, L., Williams, S., & Veldhuijzen van Zanten, J. (2021). Physical activity protects against the negative impact of coronavirus fear on adolescent mental health and wellbeing during the COVID-19 pandemic. Frontiers in Psychology, 12.

7.2 Cyfrowa demencja – uzależnienie za sprawą social mediów i aplikacji. Realny problem w wirtualnym świecie

Bartosz Horoszkiewicz1

1Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS

Abstrakt

Ludzie coraz częściej zaczynają dostrzegać u siebie negatywne skutki, jakie niesie za sobą problematyczne korzystanie z social mediów i aplikacji. Pomimo to, nadal jednak z nich korzystają i co więcej, otwarcie deklarują, że nie wyobrażają sobie funkcjonowania bez nich (Spitzer, 2020). Nic w tym dziwnego, skoro tempo życia oraz prężnie rozwijających się technologii sprawiło, że społeczeństwo łatwo przyzwyczaiło się do codziennego i nierzadko problematycznego korzystania. Wiele różnych zaburzeń powstaje bądź zostaje wzmacniane przez nieprawidłowe użytkowanie z nowych technologii. W pracy omówiony został problem uzależnienia od social mediów i aplikacji w oparciu o termin „cyfrowej demencji”.

Choroba ta charakteryzuje się takimi objawami jak: problemy z uważnością, z pamięcią, a także ze stanem depresyjnym (Spitzer, 2020). Najczęściej problematyczne korzystanie z social mediów i aplikacji rozumiane jest jako poświęcanie zbyt długiej ilości wolnego czasu na rozrywkę w świecie wirtualnym. W Polsce nastolatek średnio poświęca 4 godziny i 50 minut dziennie z tendencją wzrostową (Lange i in., 2021). Niewątpliwie stanowi to czynnik ryzyka dla funkcjonowania jednostki w aspekcie poznawczym (Spitzer, 2020) i emocjonalnym (Riehm i in., 2019). Są to dwie składowe, które w interakcji ze sobą tworzą pełny obraz definicji zjawiska, jakim jest „cyfrowa demencja”.

Z przeglądu literatury, wynika, że główną problematyczną zmienną jest aspekt czasowy (Riehm i in., 2019). A ten jest nierozerwalnie powiązany z dopaminą, która wydziela się podczas użytkowania nowych technologii. Wzrost dopaminy wpływa na układ nagrody, a więc na samopoczucie jednostki (Olds, Milner, 1954). W sytuacji, gdy organizm człowieka ma niedobór bądź nadmiar to odbija się to na jego zdrowiu. Poddając to analizie zauważono, że ludzie, którzy poświęcający znaczną część swojego wolnego czasu na rzecz mediów “wpadają” w tak zwane błędne koło dopaminowe. Czyli chcą coraz częściej doświadczać silnych bodźców, aby nie dopuścić do gorszego samopoczucia. Dlatego osoba uzależniona stara się być nieustannie w cyklu swojej aktywności.

XXI wiek to czas wielkiego rozwoju technologii, który prawdopodobnie przyczynił się do powstania znacznej liczby zaburzeń w społeczeństwie. Przytoczone zjawisko „cyfrowej demencji” to problem szeroko powszechny, który należy zwalczać poprzez obowiązkowe programy uświadamiające. Użytkownik nowych technologii powinien wiedzieć jak „poruszać się” w sposób bezpieczny . To tak jak z odpowiedzialnym kierowcą samochodowym, który ukończył odpowiedni wiek, zdobył niezbędną wiedzę w zakresie ruchu drogowego, a dopiero później stał się pełnoprawnym użytkownikiem dróg. Tak samo w sytuacji korzystania z nowych technologii. Jeżeli człowiek pozna mechanizmy uzależnienia behawioralnego i ogólne zasady zachowania cyfrowej higieny to będzie mógł on zdrowo funkcjonować w mediach.

Słowa kluczowe: cyfrowa demencja, problematyczne korzystanie, social media, nowe technologie

Literatura

  1. Lange R., Konopczyński F., Ładna A., Wrońska A., (2019). Rodzice Nastolatków 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania społecznego. Warszawa: NASK-PIB. Do pobrania: https://akademia.nask.pl/badania/_media_2021_09_Thinkstat_Nastolatki_3.0-Digital.pdf

  2. Olds, J., Milner, P. (1954). Positive reinforcement produced by electrical stimulation of septal area and other regions of rat brain. Journal of Comparative and Physiological Psychology, 47(6). https://doi.org/10.1037/h0058775

  3. Riehm, K. E., Feder, K. A., Tormohlen, K. N., Crum, R. M., Young, A. S., Green, K. M., Pacek, L. R., la Flair, L. N., Mojtabai, R. (2019). Associations between Time Spent Using social media and Internalizing and Externalizing Problems among US Youth. JAMA Psychiatry, 76(12). https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2019.2325

  4. Spitzer, M. (2013). Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci. Słupsk: Wydawnictwo Dobra literatura.

7.3 Czy granie w gry wideo ma pozytywny wpływ na funkcje poznawcze? Przegląd badań i możliwe problemy metodologiczne

Paulina Szyszka1

1Uniwersytet Jagielloński

Abstrakt

Wpływ gier wideo na różne aspekty ludzkiego poznania, choć eksplorowany przez badaczy od wielu lat, wciąż nie jest wystarczająco zbadany. Metaanalizy wykonane w przeciągu ostatnich 5 lat wskazują na istnienie od małej do średniej wielkości efektu dla wpływu gier na zdolności przestrzenne i uwagę. Istnieją jednak sprzeczne doniesienia co do wpływu gier na funkcje wykonawcze, pamięć i ogólne zdolności poznawcze.

W niniejszym wystąpieniu zaprezentowany zostanie stan badań w tym temacie. Nacisk położony zostanie na omówienie eksperymentów weryfikujących, które zdolności poznawcze mogą być wzmacniane przez wpływ gier. Co równie istotne, wskazane zostaną możliwe problemy metodologiczne, które mogą być jedną z głównych przyczyn rozbieżności lub niekonkluzywności wyników różnych badań.

Na koniec zostaną skrótowo przedstawione wyniki badań własnych, dotyczących wpływu gry rytmicznej na pamięć sekwencji.

7.4 Praktyczne zastosowania metod ekstrapolacji norm słownych przy użyciu modeli uczenia maszynowego

Hubert Plisiecki1, Adam Sobieszek2

1Polska Akademia Nauk

2Uniwersytet Warszawski

Abstrakt

Od dawna tworzone są leksykony przypisujące poszczególnym słowom wartości emocjonalne takie jak pozytywność czy pobudzenie (Moors et al., 2013; Warriner et al., 2013; Imbir, 2015). Takie dane dotyczące emocjonalności słów są ważne przy wyborze bodźców eksperymentalnych (Imbir, 2015) i przeprowadzaniu analizy sentymentu na dużych fragmentach tekstu (Tausczik & Pennebaker, 2010). Chociaż normy dotyczące pozytywności i pobudzenia zostały dokładnie skompletowane dla języka angielskiego (Warriner et al., 2013), większość innych języków nie cieszy się tak dobrymi leksykonami. Dodatkowo często proponowane są nowe wymiary, dla których normy są tylko częściowo dostępne (Thompson & Lupyan, 2018). W tym projekcie mamy na celu stworzenie automatycznego sposobu poszerzania istniejących leksykonów, w celu proponujemy architekturę sieci neuronowej do ekstrapolacji norm semantycznych i emocjonalnych. Mimo że podobne przedsięwzięcia były już prowadzone, nasz model osiąga najlepsze dotąd korelacje z ludzkimi osądami na temat każdego z przewidywanych wymiarów. Oprócz poprawy względem poprzednich podejść w odniesieniu do metryk dokładności średnio o Δr = 0,1, proponowany model można łatwo przysposobić do nowych języków. Obok wykazania wyższości naszego modelu nad dotychczasowymi metodami ekstrapolacji, proponujemy również jego unikalne praktyczne zastosowanie. Ma ono na celu uczynienie ekstrapolacji norm przydatną metodą wybierania bodźców eksperymentalnych. Po pierwsze, eliminujemy problem słabej korelacji z ludzkimi osądami, na przykład osiągając korelację 0,96 z ocenami walencji. Po drugie, w przeciwieństwie do większości poprzednich metod nie używamy algorytmu k-nearest neighbors (Vankrunkelsven et al., 2018), co, jak twierdzimy, stwarza okazję do lepszej selekcji bodźców. Aby zademonstrować ten punkt, proponujemy algorytm wykorzystania różniczkowalnej ekstrapolacji norm, takiej jak nasza sieć neuronowa, do wybierania słów dla bodźców eksperymentalnych. Algorytm, zwany stimuli descent, jest w stanie nie tylko wybrać bodźce, manipulując tylko jednym czynnikiem, jednocześnie kontrolując inne określone czynniki, ale także wykonuje unikalną formę nienadzorowanej kontroli, wybierając słowa, które pasują do ich treści semantycznej. Znaczy to na przykład, że możemy automatycznie znaleźć szereg podobnych znaczeniowo słów, o coraz niższej pozytywności emocjonalnej, z zachowaniem podobnych wyników dla reszty wymiarów takich jak: pobudzenie, dominacja etc. Aby pomóc naukowcom, wyszkoliliśmy nasze sieci ekstrapolacji w różnych językach i mamy w planach udostępnić je za pośrednictwem łatwej w użyciu aplikacji internetowej. Prezentujemy również komentarz na temat możliwych konsekwencji, jakie modele takie jak ten i inne podobne, próbujące naśladować psychologię człowieka, mogą mieć dla dziedziny nauk

Literatura

  1. Imbir, K. K. (2015). Affective norms for 1,586 polish words (ANPW): Duality-of-mind approach. Behavior Research Methods, 47(3), 860–870. https://doi.org/10.3758/s13428-014-0509-4

  2. Moors, A., De Houwer, J., Hermans, D., Wanmaker, S., van Schie, K., Van Harmelen, A.-L., De Schryver, M., De Winne, J., & Brysbaert, M. (2013). Norms of valence, arousal, dominance, and age of acquisition for 4,300 Dutch words. Behavior Research Methods, 45(1), 169–177. https://doi.org/10.3758/s13428-012-0243-8

  3. Tausczik, Y. R., & Pennebaker, J. W. (2010). The Psychological Meaning of Words: LIWC and Computerized Text Analysis Methods. Journal of Language and Social Psychology, 29(1), 24– 54. https://doi.org/10.1177/0261927X09351676

  4. Thompson, B., & Lupyan, G. (2018, July). Automatic estimation of lexical concreteness in 77 languages. In The 40th annual conference of the cognitive science society (cogsci 2018) (pp. 1122-1127). Cognitive Science Society.

  5. Vankrunkelsven, H., Verheyen, S., De Deyne, S., & Storms, G. (20150101). Predicting lexical norms using a word association corpus. Proceedings of the 37th Annual Conference of the Cognitive Science Society, 2463–2468. https://lirias.kuleuven.be/retrieve/362378

  6. Warriner, A. B., Kuperman, V., & Brysbaert, M. (2013). Norms of valence, arousal, and dominance for 13,915 English lemmas. Behavior Research Methods, 45(4), 1191–1207. https://doi.org/10.3758/s13428-012-0314-x

7.5 Symbolizm fonetyczny a Polski Język Migowy

Anna Koczyk1

1Uniwersytet im. Adam Mickiewicza

Abstrakt

W 1929 roku Köhler zaprezentował badanym dwie figury różniące się od siebie kształtem – jedną o obłym, drugą o szpiczastym konturze. Uczestnicy mieli za zadanie stwierdzić, która z nazw: “takete” oraz “baluba” powinna być przyporządkowana, do której figury. Stwierdzono dużą zgodność badanych, by pseudosłowo “takete” przyporządkować do kształtu o ostrych krańcach, natomiast “baluba” do figury o zaokrąglonych zakończeniach. Zapoczątkowało to szereg badań (najbardziej znane: buba-kiki), zgłębiających przyczyny i skutki umiejętności, „tworzenia asocjacji międzymodalnych”, co nazwano symbolizmem fonetycznym. Z roku na rok prowadzi się coraz więcej badań poruszających to zagadnienie. Niektóre z nich poszukują związków między deficytami sensorycznymi i poznawczymi a intensywnością efektu buba- kiki. Okazuje się, że różne zaburzenia sensoryczne wpływają na zmniejszenie intensywności występowania efektu. Dodatkowo, analizy wyników specyficznych grup eksperymentalnych ułatwiają formułowanie hipotez dotyczących konkretnych czynników zwiększających i minimalizujących efekt tego zjawiska, ze względu na możliwość analizy różnic rezultatów osób z deficytami czy potrzebami rozwojowymi a typowymi odpowiedziami. Grupą, która może budzić szczególnie zainteresowanie naukowców są osoby z deficytami słuchu. Specyfika takich osób może nieść wyjątkowo ciekawe informacje dotyczące identyfikacji źródła występowania efektu buba-kiki, jak również umożliwiać obserwacje, czy zjawisko występuje w językach migowych. Celem badania własnego było sprawdzenie, czy pomiędzy pseudosłowami miganymi w Polskim Języku Migowym (PJM) oraz kształtami wykorzystywanymi w eksperymentach “buba-kiki” możezachodzić zjawisko symbolizmu fonetycznego. Dodatkowo, postanowiono sprawdzić (jeśli jakakolwiek korespondencja między bodźcami wystąpi) czy całkowity brak doświadczenia audytywnego oraz nieznajomość PJM zmniejszy widoczność efektu oraz czy ewentualny widoczny efekt będzie wynikiem opartym jedynie na własnościach wizualnych bodźców. Badanie polegało na wyborze, które kształty z par trafniej pasują do pseudosłowa miganego w PJM. Pseudosłowa wybrano na podstawie innych badań dotyczących efektu “buba-kiki” (Ramachandran, Hubbard, 2001) lub były to nazwy skonstruowane na potrzeby badania, zawierające polskie głoski. W eksperymencie wyróżniono cztery grupy: 1) osoby słyszące, 2) osoby słyszące posługujące się PJM, 3) Głusi od urodzenia, niekorzystający (nigdy) z aparatu słuchowego, 4) Głusi od urodzenia, korzystający codziennie z aparatu słuchowego. U każdej z grup w niektórych przypadkach można było zauważyć tendencje w częstszym dopasowywaniu bodźców zgodnych, niż niezgodnych w paradygmacie symbolizmu fonetycznego. Wykazano istotne różnice między osobami słyszącymi (najmniej zgodnych dopasowani bodźców) a pozostałymi grupami. Wyniki badania nie są jednak jednoznaczne. Tylko w niektórych dopasowaniach par bodźców była widoczna konkretna tendencja. Znajomość semantycznego odniesienia znaków migowych oraz doświadczenie audytywne prawdopodobnie wpływa na efekt “buba-kiki”. Jednak w przypadku bodźców w PJM, istotny wpływ może mieć również czynnik wizualny – odpowiednik efektu ortograficznego – oparcie odpowiedzi na percypowanych wzrokowo własnościach znaków. Zgodnie ze stanem wiedzy autora była to pierwsza praca poruszająca korespondencję występującą między pseudosłowami w PJM a kształtami wykorzystywanymi do zadań typu “buba-kiki”. Uzyskane wyniki powinny stanowić podstawę do dalszej refleksji nad tym obszarem zagadnień, co może przyczynić się do lepszego rozumienia symbolizmu fonetycznego.

Literatura

  1. Ramachandran, V. S., & Hubbard, E. M. (2001). Synaesthesia–a window into perception, thought and language. Journal of consciousness studies, 8(12), 3-34.