9 Sesja referatowa 5

9.1 Uzależnienie od jedzenia – z czym to się je?

Alex A. Hintertan1

1Uniwersytet Warszawski

Abstrakt

Współcześnie coraz więcej mówi się o zaburzeniach odżywianiach typu anoreksja czy bulimia, a nawet o zaburzeniu z napadami objadania się (BED). Jednakże wraz z rozpowszechnieniem się wysoko przetworzonej żywności wspomina się również o uzależnieniu od jedzenia (Food Addiction – FA).

W moim referacie przedstawiam, na czym polega FA oraz w jaki sposób można je badać. Na podstawie badań przedstawiam również charakterystykę ludzi z tym uzależnieniem, dzięki czemu można lepiej określić, kto może znajdować się w grupie ryzyka. Warto również zrozumieć, jak to uzależnienie widnieje w kontekście zaburzeń odżywiania. W związku z tym odwołuję się do badań również na takich pacjentach.

Wgłębiając się w tematykę FA, można odnieść wrażenie, iż w znaczącym stopniu przypomina ono zaburzenie z napadami objadania się (BED). Jest to słuszne spostrzeżenie, jako że oba te zaburzenia dzielą ze sobą liczne podobieństwa. Jednak pomimo tych leczenie ich się trochę różni, zatem warto wiedzieć, jak je rozróżniać. W moim referacie poruszam również tę kwestię.

9.2 Analiza potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych ze stosowaniem kannabinoidów. Analiza w ujęciu kulturowym, medycznym i prawnym

Wojciech Czubaszewski 1

1Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS

Abstrakt

Substancje psychoaktywne towarzyszą człowiekowi od zarania jego dziejów. Najstarsza znaleziona substancja pochodzi sprzed około 60000 lat (Leroi-Gourhan, 1975), a proces produkcji piwa znany był już w neolicie (Guerra-Doce, 2015). Jednocześnie archeolog profesor Guerra-Doce twierdzi, iż nie znano wtedy zjawiska nadużywania alkoholu. Spożywanie go miało mieć wymiar jedynie wymiar duchowy, na co wskazuje fakt odnajdywania śladów substancji w grobowcach i miejscach kultu. Z biegiem tysięcy lat wiedza i zakres używania substancji psychoaktywnych ewoluował wraz z człowiekiem. Zaczął nie tylko używać ich w lecznictwie, ale również rekreacyjnie, co skutkowało pojawieniem się zjawiska uzależnienia i nadużywania substancji psychoaktywnych. Za tym trendem podążały zmiany prawne w wielu państwach na całym świecie. W Stanach Zjednoczonych zaczęto kryminalizować legalne do tej pory substancje jak na przykład marihuana, od której używania odprowadzano podatek. W 1961 roku na mocy konwencji Narodów Zjednoczonych o środkach odurzających ustanowiono marihuanę niebezpiecznym narkotykiem o dużym potencjale nadużywania oraz zakazano jej produkcji i dystrybucji. Za zmianami prawnymi podążyły zmiany kulturowe i społeczne. Od momentu wprowadzenia zakazów i regulacji dotyczących substancji psychoaktywnych w wielu krajach na świecie, stosowanie konopi wśród młodych dorosłych w celach pozamedycznych przybrało trend wzrostowy i stale rosło. Odsetek osób, które przynajmniej raz używało konopi indyjskich w Stanach Zjednoczonych wzrósł z 5% w 1967 roku przez 49% w roku 1975 aż do 68% w roku 1980 (Kandel, 1984). Delegalizacja nie spowodowała spadku zainteresowania substancjami psychoaktywnymi natomiast w znacznym stopniu utrudniła lub całkowicie uniemożliwiła przeprowadzenie badań naukowych w tym klinicznych. Wyniki badań pokazują, iż kannabinoidy mogą być potencjalnie skuteczne w walce z chorobami autoimmunologicznymi, nowotworowymi, a także neurologicznymi (Campbell, Gowran, 2007) również opornymi na dotychczasowe leczenie (Devinsky i in., 2014). Jednak z powodu restrykcyjnego prawa brakuje badań na temat skuteczności oraz bezpieczeństwa terapii z wykorzystaniem kannabinoidów. Potrzeba dalszych badań weryfikujących otrzymane wyniki oraz zmianę prawa, które ułatwiłoby prowadzenie badań z wykorzystaniem substancji psychoaktywnych z potencjałem medycznym. Stosowanie substancji psychoaktywnych niesie ze sobą zagrożenia, ale również potencjalne korzyści. Celem niniejszej prezentacji jest próba dokonania analizy zagrożeń i korzyści płynących ze zmiany statusu prawnego kannabinoidów w ujęciu społecznym oraz medycznym.

Słowa kluczowe: kannabinoidy, prawo, substancje psychoaktywne, zdrowie

Literatura

  1. Agrawal, A., & Lynskey, M. T. (2006). The genetic epidemiology of cannabis use, abuse and dependence. Addiction, 101(6), 801-812.

  2. Aldrich, M. (1997). History of Therapeutic Cannabis. W M. L. Mathre (ed.), Cannabis in Medical Practice: a Legal, Historical and Pharmacological review of the Therapeutic use of Marijuana.

  3. Campbell, V. A., & Gowran, A. (2007). Alzheimer’s disease; taking the edge off with cannabinoids?. British journal of pharmacology, 152(5), 655-662.

  4. Devinsky, O., Cilio, M. R., Cross, H., Fernandez‐Ruiz, J., French, J., Hill, C., … & Friedman, D. (2014). Cannabidiol: pharmacology and potential therapeutic role in epilepsy and other neuropsychiatric disorders. Epilepsia, 55(6), 791-802.

  5. Guerra-Doce, E. (2015). Psychoactive substances in prehistoric times: examining the archaeological evidence. Time and Mind, 8(1), 91-112.

  6. Kandel, D. B. (1984). Marijuana users in young adulthood. Archives of General Psychiatry, 41(2), 200-209.

  7. Leroi-Gourhan, A. (1975). The flowers found with Shanidar IV, a Neanderthal burial in Iraq. Science, 190(4214), 562-564.

9.3 Redukcja szkód jako skuteczne narzędzie w pracy z osobami okazjonalnie zażywającymi substancje psychoaktywne. Przegląd badań

Marcel Kawczyński1, Grzegorz Cieśla2

1Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS

2Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Abstrakt

Redukcja szkód jest strategią mającą na celu zminimalizowanie negatywnych skutków zdrowotnych, społecznych oraz ekonomicznych związanych z zażywaniem substancji psychoaktywnych. Na Polskim gruncie działanie w tym paradygmacie skierowane jest przede wszystkim do osób ciężko uzależnionych od opioidów i polega na tworzeniu punktów wymiany igieł i strzykawek.

Pomimo zakazów posiadania, faktem jest systematyczne zwiększanie się ilości okazjonalnych użytkowników substancji z grup stymulantów i psychodelików. Pomimo to, na polskim gruncie brakuje systemowych rozwiązań mających na celu ograniczanie szkód związanych z ich używaniem. Celem referatu jest prezentacja wyników dostępnych badań dotyczących sposobów redukcji szkód praktykowanych w krajach od lat stawiających na ten sposób pracy z osobami okazjonalnie zażywającymi substancje psychoaktywne. Dane wskazują, że strategie te są stosunkowo tanie i łatwe do wprowadzenia, a co najważniejsze - w wielu sytuacjach mogą w znaczny sposób ograniczyć rozmiar szkód odczuwany przez użytkowników substancji psychoaktywnych. W trakcie referatu omówione zostaną efekty poszczególnych działań; filozofia za nimi stojąca oraz potencjalne korzyści wynikające z zastosowania ich na gruncie polskim.

9.4 Psychiczne reprezentacje ciała u osób z tatuażami

Klaudia Jabłońska1

1Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Abstrakt

Celem niniejszej pracy było zbadanie związku między ekspresją tatuażu a psychicznymi reprezentacjami ciała. Postulowano, że liczba tatuaży, ich widoczność oraz płeć różnicują badanych pod względem schematu ciała, obrazu ciała oraz poczucia ciała. Zbadano 250 osób w wieku od 18 do 49 lat (M = 24.30; SD = 6.11), w tym 125 kobiet oraz 125 mężczyzn. Badani mieli od 1 do 58 tatuaży (M = 4.85; SD = 5.90). Określali oni miejsca, na których znajdowały się ich tatuaże oraz wskazywali liczbę tatuaży na swoim ciele. Badani wypełniali również kwestionariusze dotyczące psychicznych reprezentacji ciała (schemat ciała, obraz ciała, poczucie ciała). Uzyskane wyniki wskazują, że liczba tatuaży oraz ich widoczność nie różnicują badanych pod względem schematu ciała, obrazu ciała oraz poczucia ciała. Zaobserwowano jeden efekt główny płci, kobiety charakteryzowały się słabszym obrazem ciała w porównaniu do mężczyzn. Może to świadczyć o tym, że ekspresja tatuażu nie wpływa na negatywne przeżywanie cielesności. Tatuaże stają się zjawiskiem coraz bardziej uniwersalnym kulturowo. Należy jednak mieć na uwadze ograniczenia niniejszych badań i zachować ostrożność co do uogólniania powyższych wniosków.

Słowa kluczowe: modyfikacja ciała, ekspresja tatuażu, psychiczne reprezentacje ciała, schemat ciała, obraz ciała, poczucie ciała

9.5 Wpływ przemocy, zażywania substancji oraz innych powiązanych czynników na myśli i próby samobójcze u dzieci i młodzieży – analiza zjawiska na podstawie danych z czatu telefonu zaufania 116 111

Konstancja Orzechowska1, Julia Barlińska1,2, Mikołaj Winiewski1, Dominik Lalak1

1Uniwersytet Warszawski

2Fundacja Dzieci Niczyje

Abstrakt

Celem badania była analiza wpływu różnych czynników na występowanie myśli i prób samobójczych u dzieci i młodzieży, ze szczególnym naciskiem na doświadczanie przemocy oraz zażywanie substancji. Dane zostały zebrane przez konsultantów ogólnopolskiego czatu telefonu zaufania 116 111 i pochodziły od próby 23 147 osób. Wyniki zostały przeanalizowane na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego z wykorzystaniem dwóch modeli regresji logistycznej, w których badany był wpływ różnego rodzaju predyktorów na prawdopodobieństwo wystąpienia myśli samobójczych i prób samobójczych. W każdym modelu analiza była przeprowadzana w dwóch krokach, gdzie najpierw uwzględniano czynniki związane z doświadczeniem przemocy, zażywaniem substancji, szkołą (konsultacja wsparciowa i interwencyjna) oraz relacjami (konsultacja wsparciowa i interwencyjna związana z relacjami z rodzicami i rówieśnikami). Wyniki wykazały, że zażywanie substancji, negatywne stany emocjonalne, stresory i potrzeba bezproblemowego zasięgania informacji na temat relacji rodzinnych (konsultacja wsparciowa) zwiększają szanse na wystąpienie myśli i prób samobójczych u dzieci i młodzieży. Wpływ pierwszych trzech czynników jest replikacją poprzednich badań (Stein et al., 1998; Scott et al., 2017). Wpływ tego ostatniego czynnika jest natomiast jednym z ciekawszych wyników, gdyż nie jest on replikacją wyników poprzednich badań. Wynik ten może natomiast sugerować, że bz czasem dziecko, które doświadcza różnych problemów, takich jak zażywanie substancji, przemoc, czy stres, może stać się mniej wrażliwe na problemy rodzinne, interpretując je jako normalną sytuację i otoczenie. Dziecko może traktować problemy rodzinne jako normę, a mówiąc o relacjach rodzinnych, nie traktuje ich ono jako sytuację wymagającą interwencji i zgłasza je jako nieproblematyczną informację, wymagającą jedynie konsultacji wsparciowej. Pozostałe wyniki ukazały, że uogólnione doświadczenie przemocy oraz problemy ze zdrowiem fizycznym zwiększają prawdopodobieństwo podjęcia jedynie próby samobójczych. Ten wynik również znajduje poparcie w badaniach (Barnes et al., 2010; Miller, et al., 2013; Browne & Finkelhor, 1986). Oprócz czynników zwiększających ryzyko wystąpienia myśli i prób samobójczych, okazało się, że część czynników owo ryzyko zmniejsza. Takim czynnikiem okazała się potrzeba konsultacji wsparciowej dotyczącej relacji z rówieśnikami, zmniejszająca prawdopodobieństwo obu from zachowań autodestrukcyjnych. Potrzeba konsultacji wsparciowej dotyczącej szkoły oraz konsultacji interwencyjnej w sprawie problemów w relacjach rówieśniczych okazała się obniżać prawdopodobieństwo pojawienia się myśli samobójczych. Wyniki te są przydatne do zrozumienia, jak różne czynniki wpływają na ryzyko różnych form zachowań autodestrukcyjnych u dzieci i młodzieży. Pokazują znaczenie konsultacji interwencyjnych, a także konsultacji wsparciowej, lub inaczej rozmów zapobiegawczych, z infoliniami, takimi jak 116 111, ponieważ może to zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia szkodliwych zachowań szkodliwych u dla dzieci i młodzieży.

Literatura

  1. Stein, D., Apter, A., Ratzoni, G., Har-Even, D., & Avidan, G. (1998). Association between multiple suicide attempts and negative affects in adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 37, 488–494. doi: 10.1097/00004583-199805000-00011

  2. Scott, L. N, Wright, A. G., Beeney, J. E., Lazarus, S. A., Pilkonis, P. A., & Stepp, S. D. (2017). Borderline personality disorder symptoms and aggression: A within-person process model. Journal of Abnormal Psychology, 126, 429-440. doi: 10.1037/abn0000272

  3. Barnes, A. J., Eisenberg, M. E., & Resnick, M. D. (2010). Suicide and self-injury among children and youth with chronic health conditions. Pediatrics, 125, 889-895. doi: 10.1542/peds.2009- 1814

  4. Miller, A. B., Esposito-Smythers, C., Weismoore, J. T., & Renshaw, K. (2013). The relation between child maltreatment and adolescent suicidal behavior: A systematic review and critical examination of the literature. Clinical Child and Family Psychology Review, 16, 146-172. DOI: 10.1007/s10567-013-0131-5

  5. Browne, A., & Finkelhor, D. (1986). Impact of child sexual abuse. A review of the research. Psychological Bulletin, 99, 66-77. DOI: 10.1037/0033-2909.99.1.66