Rozdział 6 Woj. Slaskie

6.1 Poziom województwa i powiatów

Jeżeli chodzi o kwestie demograficzne, na przestrzeni lat 1995 - 2020, w województwie śląskim zauważyć można - podobnie jak w przypadku całego obszaru Zlewni (patrz Rozdział I), zjawisko spadku liczby ludności. Na poniższym wykresie zaprezentowano ewolucję tego procesu, z jednoczesnym wyszczególnieniem powiatów województwa śląskiego, w skład których wchodzą gminy należące do Zlewni. Jak wynika z wykresu, w obrębie województwa najwięcej osób zamieszkuje gminy Zlewni należące do powiatu zawierciańskiego (liczba mieszkańców powiatu na obszarze należącym do Zlewni w 2020 roku: 92,4 tys. osób), a najmniej - gminy należące do powiatu myszkowskiego (5,6 tys. osób). Spadek liczby ludności w powiatach województwa śląskiego znajdujących się na terenie Zlewni dotyczył wszystkich powiatów.

Figure 6.1: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni. Województwo śląskie i jego powiaty - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jeżeli chodzi o sferę działalności gospodarczej, rozpatrywaną z punktu widzenia liczby podmiotów gospodarki narodowej działających na terenie gmin województwa śląskiego i należących do Zlewni, należy stwierdzić, że w analizowanym okresie (2012 - 2021) zauważyć można wzrost wartości ww. wskaźnika w kolejnych latach (wykres poniżej).

Figure 6.2: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni. Województwo śląskie i jego powiaty - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jednocześnie, jak wynika z przedstawionego powyżej wykresu, w obrębie gmin województwa śląskiego należących do terenu Zlewni, największa liczba podmiotów zlokalizowana jest w gminach należących do powiatu zawierciańskiego (8,9 tys. podmiotów w 2021 roku), a najmniejsza - powiatu myszkowskiego (500 podmiotów w 2021 roku).

Analiza treści kluczowego w województwie śląskim dokumentu o charakterze strategicznym, tzn. obowiązującej od pażdziernika 2020 strategii rozwoju województwa (“Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego -”Śląskie 2030 - Zielone Śląskie”), wskazuje na fakt, że zagadnienia ochrony środowiska są ważne dla rozwoju regionu. Cel Strategiczny “C” - “Województwo śląskie regionem wysokiej jakości środowiska i przestrzeni” (s. 121 “Strategii”), poświęcony został temu zagadnieniu. Jako kierunki działań przyjęto następujące obszary(s. 60 “Strategii…”): - C.1. Wysoka jakość środowiska, - C.2. Efektywna infrastruktura, - C.3. Atrakcyjne warunki zamieszkania, kompleksowa rewitalizacja, zapobieganie i dostosowanie do zmian klimatu.

Biorąc pod uwagę zapisy dokumentów strategicznych poszczególnych gmin Zlewni zlokalizowanych na terenie województwa śląskiego, należy stwierdzić, że do najczęściej wymienianych w tych dokumentach kluczowych bieżących profili działalności należy “Działalność małych i średnich firm (MSP),” “Rolnictwo” oraz “Turystyka / Agroturystyka.”

Figure 6.3: Dominujące profile działalności na terenie gmin Zlewni w świetle ich dokumentów strategicznych - powiaty i gminy województwa śląskiego Źródło: opracowanie własne w oparciu o analizę dokumentów strategicznych gmin

Profile działalności, które w świetle dokumentów strategicznych gmin postrzegane są jako perspektywiczne przedstawiono na kolejnym wykresie (poniżej).

Figure 6.4: Perspektywiczne profile działalności na terenie gmin Zlewni w świetle ich dokumentów strategicznych - powiaty i gminy województwa śląskiego Źródło: opracowanie własne w oparciu o analizę dokumentów strategicznych gmin

Jeżeli chodzi o sferę gospodarki wodno-ściekowej realizowanej na terenie gmin województwa śląskiego, które znajdują się na terenie Zlewni, w świetle przeprowadzonych analiz należy stwierdzić, że na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie znaczne pozytwne zmiany, polegające na zwiększeniu się liczby gmin o wysokiej wartości odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej (wykres poniżej).

Figure 6.5: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Województwo śląskie Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobnie jak w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej, także w przypadku odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w okresie 2002 - 2019 zauważyć można na terenie gmin województwa śląskiego należących do Zlewni zmiany pozytywne. Polegają one na wzroście liczby gmin o wysokim odsetku podłączeń (wykres poniżej). Należy zauważyć, że pomimo pozytywnych zmian, wciąż na terenie niektórych gmin województwa świętokrzyskiego należących do Zlewni brak jest sieci kanalizacyjnej (wykres poniżej).

Figure 6.6: Zmiany odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Województwo sląskie Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na przestrzeni lat 1995 - 2020, zaobserwowano także na terenie śląskich gmin Zlewni, wzrost liczby oczyszczalni ścieków - zarówno biologicznych, jak i oczyszczalni umożliwiających podwyższone usuwanie biogenów (w 2020 roku odnotowano jedną oczyszczalnię drugiego rodzaju).

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, to jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatów województwa śląskiego, dla których dostępne były dane, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, wyniosła w 2010 roku (dane za rok 2020 zostaną przedstawione po publikacji danych przez GUS w IV kw. 2021):

• bydło: 2904 gospodarstwa,
• konie: 300 gospodarstw,
• drób: 4643 gospodarstwa,
• trzoda chlewna: 979 gospodarstw.

Powyższe informacje zostały przedstawione w formie graficznej na kolejnym wykresie.

Figure 6.7: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Województwo śląskie Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS PSR

Z kolei jeżeli chodzi o zużycie nawozów, takich jak potas, fosfor, wapń, azot czy nawozy mineralne (w decytonach, tj. 100kg), w gminach Zlewni należących do województwa śląskiego, zużycie to kształtowało się w roku 2010 w sposób przedstawiony poniżej (dane za rok 2020 zostaną przedstawione po publikacji danych przez GUS w IV kw. 2021):

• azot: 32922 dt (tj. ~3,2 tys. t),
• fosfor: 10115 dt (tj. ~1,0 tys. t),
• nawozy mineralne:53062 dt (tj. ~5,0 tys. t)
• potas: 10025 dt (tj. ~1,0 tys. t),
• wapń: 3444 dt (tj. ~0,3 tys. t).

Powyższe informacje zostały przedstawione w formie graficznej na kolejnym wykresie.

Figure 6.8: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Województwo śląskie Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z danych GUS, na terenie gmin województwa śląskiego wchodzących w skład obszaru Zlewni, w latach 2002 - 2019 wartość ta (wskaźnik lesistości) pozostała na niezmienionym poziomie.

6.2 Poziom powiatów i gmin

6.2.1 Powiat zawierciański

Na obszarze powiatu zawierciańskiego zlokalizowanych jest osiem gmin należących do obszaru Zlewni:

• Zawiercie,
• Irządze,
• Kroczyce,
• Ogrodzieniec,
• Pilica,
• Szczekociny,
• Włodowice,
• Żarnowiec.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminach (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 6.9: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie zawierciańskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, najbardziej zaludnioną gminą powiatu zawierciańskiego, która należy do obszaru Zlewni, jest gmina Zawiercie (48,7 tys. mieszkańców w 2020 roku), a gminą najmniej zaludnioną - gmina Irządze (2,5 tys. mieszkańców w 2020 roku). Na przestrzeni analizowanego okresu, we wszytskich gminach powiatu koneckiego należących do Zlewni, zaobserwować można było wzrost liczby ludności.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gmin powiatu zawierciańskiego , należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła we wszystkich gminach powiatu. W I kwartale 2021 roku, najwięcej podmiotów odnotowano w gminie Zawiercie (4974 podmioty), a namniej w gminie Irządze (106 podmiotów, wykres poniżej).

Figure 6.10: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie zawierciańskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym na poziomie gmin, w gminach powiatu zawierciańskiego, w chwili przygotowania dokumentów, do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały: sfera małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), turystyka/agroturystyka oraz rolnictwo.

Układ obszarów, które postrzegane są jako przyszłościowe w gminach powiatu należących do Zlewni, przedstawiono w kolejnej tabeli. Warto zauważyć, że w gminach powiatu zwrócono większe znaczenie na turystykę / agroturystykę i rozwój sfery MSP.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin Zlewni znajdujących się na obszarze powiatu zawierciańskiego, należy zauważyć, że na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie we wszystkich gminach powiatu zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). W konsekwencji, w prawie wszystkich gminach powiatu leżących na terenie Zlewni (z wyjątkiem gminy Szczekociny), poziom ten przekroczył 80%.

Figure 6.11: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat zawierciański Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobne, pozytywne zmiany można zaobserwować w okresie 2002-2019 na terenie pięciu (z ośmiu) gmin powiatu w zakresie wzrostu odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). W tym tym przypadku wartości procentowe charakteryzujące nasilenie tego zjawiska w gminach są jednak znacznie niższe niż w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej. Gmina Irządze to jedyna gmina, która w 2019 roku nie posiadała sieci kanalizacji sanitarnej.

Figure 6.12: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat zawierciański Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie powiatu zawierciańskiego, każda z gmin - z wyjątkiem gminy Irządze (nieposiadającej sieci kanalizacyjnej) i Włodowice, posiadało w 2019 roku oczyszczalnię ścieków.

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, to jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatu zawierciańskiego, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, charakteryzowała się w 2010 roku w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 6.13: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat zawierciański Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Jak wynika z powyższego wykresu, największą liczbą gospodarstw hodowlanych charakterzują się gminy Żarnowiec i Pilica. Z kolei, jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty działające (zużycie w dt czystego surowca) w gminach Zlewni, kształtowało się ono w roku 2010 w sposób przedstawiony na poniższym wykresie. W tym wypadku, najwięcej nawozów (każdego rodzaju) zostało wykorzystanych w gminie Radoszyce i Słupia Konecka.

Figure 6.14: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat zawierciański Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z przedstawionego poniżej wykresu, na terenie gmin województwa świętokrzyskieho, wchodzących w skład obszaru Zlewni i należących do powiatu zawierciańskiego, największym poziomem lesistości charakteryzuje się gmina Ogrodzieniec (43,4 % w 2019 roku), a najmniejszym - gmina Zawiercie(21,9 %).

Figure 6.15: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat zawierciański Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

6.2.2 Powiat częstochowski

Na obszarze powiatu częstochowskiego zlokalizowane są dwie gminy należące do obszaru Zlewni:

• Koniecpol,
• Lelów.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminach (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 6.16: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie częstochowskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, bardziej zaludnioną gminą powiatu zawierciańskiego, która należy do obszaru Zlewni, jest gmina Koniecpol (ok. 9,5 tys. mieszkańców w 2020 roku), gminę Lelów zamieszkiwało ok. 5 tys. mieszkańców.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gmin powiatu częstochowskiego , należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła we obu analizowanych gminach powiatu. W I kwartale 2021 roku, ok. 750 podmiotów odnotowano w gminie Koniecpol i ok. 350 w gminie Lelów.

Figure 6.17: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie częstochowskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym na poziomie gmin, w gminach powiatu zawierciańskiego, w chwili przygotowania dokumentów, do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały: sfera małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), turystyka/agroturystyka oraz rolnictwo.

Układ obszarów, które postrzegane są jako przyszłościowe w gminach powiatu należących do Zlewni, przedstawiono w kolejnej tabeli. Warto zauważyć, że w gminach powiatu zwrócono większe znaczenie na turystykę / agroturystykę i rozwój sfery MSP.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin Zlewni znajdujących się na obszarze powiatu częstochowskiego, należy zauważyć, że na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie we obu gminach powiatu zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). W konsekwencji, w prawie wszystkich gminach powiatu leżących na terenie Zlewni , poziom ten przekroczył 70%.

Figure 6.18: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat częstochowski Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobne, pozytywne zmiany można zaobserwować w okresie 2002-2019 na terenie obu gmin powiatu w zakresie wzrostu odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). W tym tym przypadku wartości procentowe charakteryzujące nasilenie tego zjawiska w gminach są jednak znacznie niższe niż w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej.

Figure 6.19: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat częstochowski Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie powiatu częstochowskiego, każda z gmin posiadała w 2019 roku oczyszczalnię ścieków.

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, to jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatu częstochowskiego, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, charakteryzowała się w 2010 roku w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 6.20: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat częstochowski Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Jak wynika z powyższego wykresu, liczbą gospodarstw hodowlanych w obu gminach była zbliżona. Z kolei, jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty działające (zużycie w dt czystego surowca) w gminach Zlewni, kształtowało się ono w roku 2010 w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 6.21: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat częstochowski Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z przedstawionego poniżej wykresu, na terenie gmin województwa częstochowskiego, wchodzących w skład obszaru Zlewni i należących do powiatu częstochowskiego, poziom lesistości był podobny (ok. 20-25%).

Figure 6.22: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat częstochowski Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

6.2.3 Powiat myszkowski

Na obszarze powiatu myszkowskiego zlokalizowana jest jedyna gmina należące do obszaru Zlewni, którą jest Niegowa.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminie (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 6.23: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie myszkowskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, w analizowanym okresie w gminie można było zaobserwować spadek liczby ludności - z 6,2 do 5,6 tys. mieszkańców.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gminy Niegowa, należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła. W I kwartale 2021 roku, ok. 540 podmiotów odnotowano w ww. gminie.

Figure 6.24: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie myszkowskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym na poziomie gminy, w chwili przygotowania dokumentów, do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały: sfera małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), duże firmy, rolnictwo, leśnictwo, kopalnictwo i turystyka/agroturystyka.

Układ obszarów, które postrzegane są jako przyszłościowe w gminie należą: rolnictwo, rolnictwo ekologiczne, turystyka / agroturystyka i rozwój sfery MSP.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy Niegowa, na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie we obu gminach powiatu zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej).

Figure 6.25: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat myszkowski Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobne, pozytywne zmiany można zaobserwować w okresie 2002-2019 na terenie gminy w zakresie wzrostu odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). W tym tym przypadku wartości procentowe charakteryzujące nasilenie tego zjawiska w gminach są jednak znacznie niższe niż w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej.

Figure 6.26: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat myszkowski Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie powiatu myszkowskiego w gminie Niegowa, istaniała w 2019 roku oczyszczalnię ścieków.

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, to jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gminy Niegowa, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, charakteryzowała się w 2010 roku w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 6.27: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat myszkowski - gmina Niegowa Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Z kolei, jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty działające (zużycie w dt czystego surowca) w gminach Zlewni, kształtowało się ono w roku 2010 w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 6.28: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat myszkowski - gmina Niegowa Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z danych GUS BDL,poziom lesistości w gminie Niegowa w 2019 roku wynosił 16,7%.

Figure 6.29: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat myszkowski - gmina Niegowa Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR