Rozdział 4 Woj. Lodzkie

4.1 Poziom województwa i powiatów

Jeżeli chodzi o kwestie demograficzne, na przestrzeni lat 1995 - 2020, w województwie łódzkim zauważyć można - podobnie jak w przypadku całego obszaru Zlewni - zjawisko spadku liczby ludności. Na wykresie zamieszczonhym poniżej zaprezentowano ewolucję tego procesu, z wyszczególnieniem tych powiatów województwa łódzkiego, w skład których wchodzą gminy należące do Zlewni.

Figure 4.1: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni. Województwo łódzkie i jego powiaty - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, w obrębie województwa łódzkiego, najwięcej osób zamieszkuje gminy Zlewni należące do powiatu tomaszowskiego (liczba mieszkańców powiatu na obszarze należącym do Zlewni w 2020 roku: 112,4 tys.), a najmniej - gminy należące do powiatu rawskiego (5,4 tys. osób). Spadek liczby ludności w powiatach województwa łódzkiego znajdujących się na terenie Zlewni nie dotyczył powiatu łódzkiego wschodniego (wzrost liczby ludności w analizowanym okresie z 52,2 tys. do 62 tys. mieszkańców).

Analizując sferę działalności gospodarczej, rozpatrywaną z punktu widzenia liczby podmiotów gospodarki narodowej działających na terenie gmin województwa łódzkiego i należących do Zlewni, należy stwierdzić, że w okresie 2012 - 2021 zauważalny był (podobnie jak w innych regionach) wzrost wartości ww. wskaźnika w kolejnych latach (wykres poniżej).

Figure 4.2: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni. Województwo łódzkie i jego powiaty - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z przedstawionego powyżej wykresu, w obrębie gmin województwa łódzkiego należących do terenu Zlewni, największa liczba podmiotów zlokalizowana jest w gminach należących do powiatu tomaszowskiego (10 tys. podmiotów w 2021 roku), a najmniejsza - powiatu rawskiego (200 podmiotów w 2021 roku).

Analiza treści kluczowego dla województwa łódzkiego dokumentu o charakterze strategicznym, tzn. obowiązującej od maja 2021 strategii rozwoju województwa (“Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2030”), wskazuje na fakt, że rozwój województwa powinien posiadać charakter zrównoważony, przy dostrzeżeniu “kluczowego znaczenia (…) poszanowania zasad ochrony środowiska, w tym najwartościowszych elementów środowiska przyrodniczego, dziedzictwa kulturowego i krajobrazu (s. 69).” Do celów strategii, bezpośrednio nawiązujących do ww. tematyki należy zaliczyć cele (s. 70):

• 3.1. Adaptacja do zmian klimatu i poprawa jakości zasobów środowiska,
• 3.2. Ochrona i kształtowanie krajobrazu.

Biorąc pod uwagę zapisy dokumentów strategicznych poszczególnych gmin Zlewni zlokalizowanych na terenie województwa łódzkiego, należy stwierdzić, że do katalogu wiodących profili działalności obecnych na terenach gmin, należą: “Działalność małych i średnich firm (MSP),” “Rolnictwo” oraz “Turystyka / Agroturystyka.” Zagadnienia związane z rozwojem dużych firm, podkreślane są w dokumentach strategicznych łódzkich gmin zlewni należących do powiatów: łódzkiego wschodniego, m. Piotrków Trybunalski, piotrkowskiego oraz tomaszowskiego.

Figure 4.3: Dominujące profile działalności na terenie gmin Zlewni w świetle ich dokumentów strategicznych - powiaty i gminy województwa łódzkiego Źródło: opracowanie własne w oparciu o analizę dokumentów strategicznych gmin

Profile działalności, które w świetle dokumentów strategicznych gmin postrzegane są jako perspektywiczne z punktu widzenia rozwoju gmin, przedstawiono na kolejnym wykresie (poniżej). Także i w tym przypadku dominują obszary, takie jak: “Małe i średnie przedsiębiorstwa” (MSP), “Turystyka/agroturystyka” oraz “Rolnictwo.”

Figure 4.4: Perspektywiczne profile działalności na terenie gmin Zlewni w świetle ich dokumentów strategicznych - powiaty i gminy województwa łódzkiego. Źródło: opracowanie własne w oparciu o analizę dokumentów strategicznych gmin

Jeżeli chodzi o sferę gospodarki wodno-ściekowej, na terenie tych gmin województwa łódzkiego, które znajdują się w obrębie Zlewni, na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano zmiany o charakterze pozytywnym. Polegały one na zwiększeniu się liczby gmin, charakteryzujących się wysoką wartością odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej (wykres poniżej).

Figure 4.5: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Województwo łódzkie. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobnie jak w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej, także w przypadku odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w okresie 2002 - 2019 zauważyć można na terenie gmin województwa łódzkiego należących do Zlewni pozytywne zmiany. Polegają one na zwiększeniu się liczby gmin charakteryzujących się wysokim odsetkiem podłączeń do ww. sieci (wykres poniżej). Należy jednak zauważyć, że pomimo pozytywnych zmian, wciąż na terenie niektórych gmin województwa łódzkiego należących do Zlewni brak jest sieci kanalizacyjnej (wykres poniżej).

Figure 4.6: Zmiany odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Województwo łódzkie. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na przestrzeni lat 1995 - 2020, zaobserwowano także na terenie łódzkich gmin Zlewni, wzrost liczby oczyszczalni ścieków - zarówno biologicznych, jak i oczyszczalni umożliwiających podwyższone usuwanie biogenów (w 2020 roku odnotowano jedenaście oczyszczalni drugiego rodzaju).

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni znajdujących się na obszarze województwa łódzkiego, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, wyniosła w 2010 roku (dane za rok 2020 zostaną przedstawione po publikacji danych przez GUS w IV kw. 2021):

• bydło (krowy): 12668 gospodarstw,
• konie: 2176 gospodarstw,
• drób: 18366 gospodarstw,
• trzoda chlewna: 9718 gospodarstw.

Powyższe informacje zostały przedstawione w formie graficznej na kolejnym wykresie.

Figure 4.7: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Województwo łódzkie. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS PSR

W przypadku zużycia nawozów, takich jak potas, fosfor, wapń, azot czy nawozy mineralne (w decytonach, tj. 100kg), w gminach Zlewni należących do województwa łódzkiego, zjawisko to kształtowało się w roku 2010 w sposób przedstawiony poniżej (dane za rok 2020 zostaną przedstawione po publikacji danych przez GUS w IV kw. 2021):

• azot: 147096 dt (tj. ~14,7 tys. t),
• fosfor: 45878 dt (tj. ~4,6 tys. t),
• nawozy mineralne:239980 dt (tj. ~24,0 tys. t)
• potas: 47006 dt (tj. ~4,7 tys. t),
• wapń: 67766 dt (tj. ~6,7 tys. t).

Powyższe informacje zostały przedstawione w formie graficznej na kolejnym wykresie.

Figure 4.8: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Województwo łódzkie. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z danych GUS BDL, na terenie gmin województwa łódzkiego wchodzących w skład obszaru Zlewni, w latach 2002 - 2019 zwiększyła się liczba gmin charakteryzujących się poziomem lesistości powyżej 40%.

4.2 Poziom powiatów i gmin

4.2.1 Powiat łódzki wschodni

Na obszarze powiatu łódzkiego wschodniego zlokalizowanych jest pięć gmin należących do obszaru Zlewni:

• Andrespol,
• Brójce,
• Koluszki,
• Nowosolna,
• Tuszyn.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminach (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 4.9: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie łódzkim wschodnim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, najbardziej zaludnioną gminą powiatu łódzkiego wschodniego, która należy do obszaru Zlewni, jest gmina Koluszki (23,3 tys. mieszkańców w 2020 roku), a gminą najmniej zaludnioną - gmina Nowosolna (5,2 tys. mieszkańców w 2020 roku). Na przestrzeni analizowanego okresu, we wszystkich gminach powiatu łódzkiego wschodniego należących do Zlewni, zaobserwować można było wzrost liczby ludności.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gmin powiatu łódzkiego wschodniego, należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła we wszystkich gminach powiatu. W I kwartale 2021 roku, najwięcej podmiotów odnotowano w gminie Koluszki (2294 podmioty), a najmniej w gminie Brójce (760 podmiotów, wykres poniżej).

Figure 4.10: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie łódzkim wschodnim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Analiza dokumentów strategicznych gmina powiatu łódzkiego wschodniego wskazuje, że do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały w ww. gminach: sfera małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), turystyka/agroturystyka oraz rolnictwo.

Katalog obszarów, które postrzegane są jako perspektywiczne w gminach powiatu łódzkiego wschodniego należących do Zlewni, przedstawiono w kolejnej tabeli - zauważalne w tym aspekcie jest zwiększenie znaczenia obszaru “Turystyka/agroturystyka.”

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej, na terenie gmin Zlewni znajdujących się na obszarze powiatu łódzkiego wschodniego na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano we wszystkich gminach powiatu zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej).

Figure 4.11: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat łódzki wschodni. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobne, pozytywne zmiany można zaobserwować w okresie 2002-2019 na terenie trzech (z pięciu) analizowanych gmin powiatu w zakresie wskaźnika, którym jest odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). W tym przypadku wartości procentowe charakteryzujące nasilenie tego zjawiska są jednak niższe niż w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej. Gmina Nowosolna to gmina, w których odsetek podłączeń jest najniższy, a gmina Brójce - zgodnie z danymi GUS, w 2019 roku nie dysponowała siecią kanalizacyjną.

Figure 4.12: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat łódzki wschodni. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie powiatu łódzkiego wschodniego w roku 2020 istniało w sumie pięć oczyszczalni ścieków, z czego trzy pracujące w technologii z podwyższonym usuwaniem biogenów (pozostałe oczyszczalnie biologiczne). Spośród gmin powiatu, gmina Brójce (jak wspomniano wcześniej - nie posiadająca sieci kanalizacyjnej), nie posiadała również oczyszczalni (tabela poniżej).

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatu łódzkiego wschodniego, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, przedstawiała się w 2010 roku w sposób ukazany na poniższym wykresie.

Figure 4.13: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat łódzki wschodni. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Jak wynika z powyższego wykresu, największą liczbą gospodarstw hodowlanych charakteryzowała się gmina Tuszyn, a najmniejszą - gmina Andrespol.

Z kolei, jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty prowadzące działalność (zużycie w dt czystego surowca) w gminach Zlewni należących do powiatu łódzkiego wschodniego, kształtowało się ono w roku 2010 w sposób przedstawiony na kolejnym wykresie.

Figure 4.14: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat łódzki wschodni. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z przedstawionego poniżej wykresu, na terenie gmin województwa łódzkiego wchodzących w skład obszaru Zlewni i należących do powiatu łódzkiego wschodniego, największym poziomem lesistości charakteryzuje się gmina Koluszki (41 % w 2019 roku), a najmniejszym - gmina Brójce (6,3%).

Figure 4.15: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat łódzki wschodni. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

4.2.2 Powiat opoczyński

Na obszarze powiatu opoczyńskiego zlokalizowanych jest osiem gmin należących do obszaru Zlewni:

• Białaczów,
• Drzewica,
• Mniszków,
• Opoczno,
• Paradyż,
• Poświętne,
• Sławno,
• Żarnów.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminach (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 4.16: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie opoczyńskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, najbardziej zaludnioną gminą powiatu opoczyńskiego, która należy do obszaru Zlewni, jest gmina Opoczno (33,8 tys. mieszkańców w 2020 roku), a gminą najmniej zaludnioną - gmina Poświętne (3,1 tys. mieszkańców w 2020 roku). Na przestrzeni analizowanego okresu, we wszystkich gminach powiatu opoczyńskiego należących do Zlewni, zaobserwować można było spadek liczby ludności.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gmin powiatu opoczyńskiego, należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła we wszystkich gminach powiatu. W I kwartale 2021 roku, najwięcej podmiotów odnotowano w gminie Opoczno (2639 podmiotów), a najmniej w gminie Poświętne (198 podmiotów; wykres poniżej).

Figure 4.17: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie opoczyńskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym na poziomie gmin, w gminach powiatu opoczyńskiego do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały: sfera “Małych i średnich przedsiębiorstw (MSP),” “Rolnictwo,” “Turystyka/agroturystyka” oraz “Turystyka oparta o zasoby wodne” (tabela poniżej).

Obszary, które w świetle analizy dokumentów uznać należy za perspektywiczne w gminach powiatu opoczyńskiego należących do Zlewni, przedstawiono w kolejnej tabeli.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin Zlewni znajdujących się na obszarze powiatu opoczyńskiego, należy zauważyć, że na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie we wszystkich gminach powiatu zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej).

Figure 4.18: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat opoczyński. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobne, pozytywne zmiany można zaobserwować w okresie 2002-2019 na terenie wszystkich ośmiu analizowanych gmin powiatu w zakresie wzrostu odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (kolejny wykres). W tym przypadku wartości procentowe charakteryzujące nasilenie tego zjawiska w gminach są jednak znacznie niższe niż w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej (z wyjątkiem gminy Drzewica).

Figure 4.19: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat opoczyński. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie powiatu opoczyńskiego w roku 2020, w każdej z gmin funkcjonowała co najmniej jedna oczyszczalnia ścieków, z czego w Opocznie - oczyszczalnia pracująca w technologii podwyższonego usuwania biogenów (pozostałe oczyszczalnie biologiczne).

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatu opoczyńskiego liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, charakteryzowała się w 2010 roku w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 4.20: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat opoczyński. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Jak wynika z powyższego wykresu, największą liczbą gospodarstw hodowlanych charakteryzowała się gmina Opoczno. Z kolei, jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty prowadzące działalność (zużycie w dt czystego surowca) w gminach Zlewni z powiatu opoczyńskiego, jak wynika z danych GUS PSR 2010, największe zużycie zaobserwowano w gminach Opoczno, Paradyż i Sławno (nawozy mineralne i azot).

Figure 4.21: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat opoczyński. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z przedstawionego poniżej wykresu, na terenie gmin województwa łódzkiego wchodzących w skład obszaru Zlewni i należących do powiatu opoczyńskiego, największym poziomem lesistości charakteryzuje się gmina Poświętne (57,9 % w 2019 roku), a najmniejszą - gminy Paradyż i Sławno (odpowiednio: 15,9% i 19,5%).

Figure 4.22: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat opoczyński. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

4.2.3 Powiat piotrkowski

Na obszarze powiatu piotrkowskiego zlokalizowanych jest jedenaście gmin należących do obszaru Zlewni:

• Aleksandrów,
• Czarnocin,
• Gorzkowice,
• Grabica,
• Łęki Szlacheckie,
• Moszczenica,
• Ręczno,
• Rozprza,
• Sulejów,
• Wola Krzysztoporska,
• Wolbórz.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminach (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 4.23: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie piotrkowskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, najbardziej zaludnioną gminą powiatu piotrkowskiego, która należy do obszaru Zlewni, jest gmina Sulejów (16,3 tys. mieszkańców w 2020 roku), a do gmin najmniej zaludnionych należy zaliczyć gminy Ręczno i Łęki Szlacheckie (około 3,4 tys. mieszkańców w każdej z gmin w 2020 roku). Na przestrzeni analizowanego okresu, w większości gmin analizowanego powiatu można było zaobserwować spadek lub stabilizację liczby mieszkańców. Wyjątkiem jest gmina Sulejów, w której zaobserwowano wzrost wartości ww. wskaźnika.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gmin Zlewni i wchodzących w skład powiatu piotrkowskiego, należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość powyższego wskaźnika wzrosła we wszystkich gminach. Przyrost największej liczby podmiotów odnotowano w gminie Sulejów. W I kwartale 2021 roku, najwięcej podmiotów odnotowano w przywołanej powyżej gminie Sulejów (1561 podmiotów), a najmniej - w gminie Łęki Szlacheckie (184 podmioty; wykres poniżej).

Figure 4.24: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie piotrkowskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym na poziomie gmin, w gminach powiatu piotrkowskiego do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały najczęściej: sfera “Małych i średnich przedsiębiorstw” (MSP), “Rolnictwo,” “Turystyka/agroturystyka” oraz “Turystyka oparta o zasoby wodne” (tabela poniżej).

Zestawienie obszarów, które - w świetle analizy dokumentów strategicznych - postrzegane są jako perspektywiczne w gminach powiatu piotrkowskiego należących do Zlewni, przedstawiono w kolejnej tabeli. Jak wynika z deklaracji zamieszczonych w ww. dokumentach, katalog najważniejszych sfer działalności nie ulega istotnym zmianom w porównaniu do kluczowych sfer bieżącej działalności (przedstawionych w poprzedniej tabeli).

Jeżeli chodzi o sytuację w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, we wszystkich gminach powiatu piotrkowskiego znajdujących się na terenie Zlewni odnotowano na przestrzeni lat 2002-2019 wzrost odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej).

Figure 4.25: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat piotrkowski. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Podobne, pozytywne zmiany można zaobserwować w okresie 2002-2019 na terenie pięciu gmin analizowanego powiatu w zakresie wzrostu odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). W tym przypadku wartości procentowe charakteryzujące nasilenie tego zjawiska w gminach są jednak znacznie niższe niż w przypadku podłączeń do sieci wodociągowej. Warto zauważyć, że choć w wielu gminach powiatu odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej przekracza 90%, to jedynie w gminie Wolbórz i Moszczenica więcej niż 50% gospodarstw korzysta z kanalizacji. W gminach Łęki Szlacheckie i Aleksandrów w 2019 roku infrastruktura tego rodzaju nie występowała.

Figure 4.26: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat piotrkowski. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

W roku 2020, w każdej z analizowanych gmin powiatu piotrkowskiego (z wyjątkiem nie posiadających kanalizacji gmin Aleksandrów i Łęki Szlacheckie), funkcjonowała co najmniej jedna oczyszczalnia ścieków. Oczyszczalnie zlokalizowane w gminach Sulejów i Wolbórz to oczyszczalnie pracujące w technologii podwyższonego usuwania biogenów (pozostałe oczyszczalnie biologiczne).

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, to jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatu piotrkowskiego, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła, koni, drobiu i trzody chlewnej, charakteryzowała się w 2010 roku w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 4.27: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat piotrkowski. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Jak wynika z powyższego wykresu, największą liczbą gospodarstw hodowlanych charakteryzowały się gmina Rozprza, Wola Krzysztoporska oraz Grabica. Jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty prowadzące działalność rolniczą w gminach Zlewni z powiatu piotrkowskiego, należy stwierdzić, że największe zużycie nawozów odnosiło się do gmin: Wola Krzysztoporska, Wolbórz, Moszczenica i Grabica.

Figure 4.28: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat piotrkowski. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z przedstawionego poniżej wykresu, na terenie gmin województwa łódzkiego wchodzących w skład obszaru Zlewni i należących do powiatu piotrkowskiego, największym poziomem lesistości charakteryzuje się gmina Sulejów (42,8 % w 2019 roku), a najmniejszym - gminy Czarnocin i Grabica (odpowiednio: 7% i 9,8%).

Figure 4.29: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat piotrkowski. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

4.2.4 Powiat radomszczański

Na obszarze powiatu radomszczańskiego zlokalizowanych jest sześć gmin należących do obszaru Zlewni:

• Kobiele Wielkie,
• Kodrąb,
• Masłowice,
• Przedbórz,
• Wielgomłyny,
• Żytno.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminach (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 4.30: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie radomszczańskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, najbardziej zaludnioną gminą powiatu radomszczańskiego, która należy do obszaru Zlewni, jest gmina Przedbórz (7 tys. mieszkańców w 2020 roku), a gminą najmniej zaludnioną - gmina Masłowice (4,1 tys. mieszkańców w 2020 roku). Na przestrzeni analizowanego okresu, we wszystkich gminach powiatu radomszczańskiego należących do Zlewni, zaobserwować można było spadek liczby ludności.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gmin powiatu radomszczańskiego, należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła we wszystkich gminach powiatu. W I kwartale 2021 roku, najwięcej podmiotów odnotowano w gminie Przedbórz (642 podmioty), a najmniej w gminie Masłowice (232 podmioty; wykres poniżej).

Figure 4.31: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie radomszczańskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym na poziomie gmin, w gminach powiatu radomszczańskiego znajdujących się na terenie Zlewni, do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały: sfera “Małych i średnich przedsiębiorstw” (MSP), “Rolnictwo” i “Turystyka/agroturystyka” (tabela poniżej).

Układ obszarów, które postrzegane są jako perspektywiczne w gminach powiatu należących do Zlewni, przedstawiono w kolejnej tabeli. Jak wynika z jej treści, w gminach powiatu należących do Zlewni planowano - zgodnie z treścią dokumentów - wzmocnić wykorzystanie zasobów wodnych w kontekście turystyki / agroturystyki.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej, na terenie gmin Zlewni znajdujących się na obszarze powiatu radomszczańskiego, na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie we wszystkich gminach powiatu zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). Poziom podłączenia gospodarstw w tym zakresie jest podobny we wszystkich gminach i przekracza 80%.

Figure 4.32: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat radomszczański. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Pomimo faktu, że w okresie lat 2002-2019 na terenie pięciu (z sześciu) gmin powiatu radomszczańskiego odnotować można wzrost odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej), to wartości ww. wskaźnika pozostały (stan na rok 2019) niskie. Jedynie w odniesieniu do gminy Przedbórz wartość ww. wskaźnika przekroczyła w 2019 roku poziom 35%.

Figure 4.33: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat radomszczański. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie powiatu radomszczańskiego w roku 2020 w każdej z gmin funkcjonowała conajmniej jedna oczyszczalnia ścieków. Oczyszczalnia w Przedborzu pozwalała na podwyższone oczyszczanie biogenów.

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatu radomszczańskiego *liczba gospodarstw prowadzących hodowlę bydła (krowy)** charakteryzowała się w 2010 roku w sposób przedstawiony na poniższym wykresie.

Figure 4.34: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat radomszczański. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Jak wynika z powyższego wykresu, największą liczbą gospodarstw hodowlanych charakteryzowały się gminy: Przedbórz, Wielgomłyny, Żytno i Masłowice. Z kolei, jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty prowadzące działalność w analizowanych gminach powiatu radomszczańskiego (zużycie w dt czystego surowca), dane PSR 2010 wskazują na największe zużycie nawozów mineralnych i azotowych w gminach: Kodrąb, Kobiele i Masłowice.

Figure 4.35: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat radomszczański. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Analizując kwestię lesistości gmin województwa łódzkiego wchodzących w skład obszaru Zlewni i należących do powiatu radomszczańskiego, należy stwierdzić, że największą wartością ww. wskaźnika charakteryzuje się gmina Przedbórz (ponad 54% w 2019 roku), a najmniejszą - gminy: Masłowice i Kodrąb (odpowiednio 18% i 17%).

Figure 4.36: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat radomszczański. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

4.2.5 Powiat tomaszowski

Na obszarze powiatu tomaszowskiego zlokalizowanych jest osiem gmin należących do obszaru Zlewni:

• Będków,
• Budziszewice,
• Czerniewice,
• Inowłódz,
• Lubochnia,
• Rokiciny,
• Rzeczyca,
• Ujazd,
• dodatkowo wyróżniono, posiadające oddzielnie kody statystyczne obszary:
• miejski Tomaszowa Mazowieckiego oraz
• wiejski Tomaszowa Mazowieckiego.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminach (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 4.37: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie tomaszowskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, najbardziej zaludnionym obszarem powiatu tomaszowskiego należącym do Zlewni jest obszar miasta Tomaszów Mazowiecki (61,3 tys. mieszkańców w 2020 roku), a gminą najmniej zaludnioną - gmina Budziszewice (2,2 tys. mieszkańców w 2020 roku). Na przestrzeni analizowanego okresu, we wszystkich gminach powiatu tomaszowskiego należących do Zlewni, zaobserwować można było spadek liczby ludności.

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gmin powiatu tomaszowskiego, należy stwierdzić, że w okresie 2012 - 2021, zjawisko polegające na zwiększeniu się wartości ww. wskaźnika odnosiło się do wszystkich gmin. W I kwartale 2021 roku, najwięcej podmiotów odnotowano na obszarze miasta Tomaszów Mazowiecki (5651 podmiotów), a najmniej - w gminie Budzieszewice (203 podmioty; wykres poniżej).

Figure 4.38: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie tomaszowskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym, do katalogu kluczowych obszarów działalności w gminach powiatu tomaszowskiego należały: sfera “Małych i średnich przedsiębiorstw” (MSP), “Rolnictwo” oraz “Turystyka/agroturystyka” (tabela poniżej).

Katalog obszarów, które postrzegane są jako perspektywiczne w gminach powiatu należących do Zlewni, przedstawiono w kolejnej tabeli. Jak wynika z treści tabeli, w gminach powiatu należących do Zlewni planowano - zgodnie z treścią poddanych analizie dokumentów - wzmocnić wykorzystanie sfery turystyki / agroturystyki, przy zmniejszeniu znaczenia sfery rolnictwa.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin Zlewni znajdujących się na obszarze powiatu tomaszowskiego, należy zauważyć, że na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie we wszystkich gminach powiatu zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej). Poziom podłączenia gospodarstw w tym zakresie był w 2019 roku podobny we wszystkich gminach i przekraczał 90%.

Figure 4.39: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat tomaszowski. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Pozytywne zmiany można zaobserwować w okresie 2002-2019 na terenie gmin powiatu w zakresie wzrostu odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem (wykres poniżej), choć poziom rozwoju tego rodzaju infrastruktury jest zróżnicowany pomiędzy gminami. W czterech gminach wartość wskaźnika nie przekracza 20% (Będków, Budzieszewice, Inowłódz, Rzeczyca), podczas gdy na terenie miasta Tomaszów Mazowiecki oraz w gminie Lubochnia oscyluje w granicach 80%.

Figure 4.40: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat tomaszowski. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie powiatu tomaszowskiego w roku 2020, w każdej z gmin funkcjonowała conajmniej jedna oczyszczalnia ścieków. Jedynie na terenie obszaru Tomaszowa Mazowieckiego była to oczyszczalnia pozwalająca na podwyższone oczyszczanie biogenów.

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gmin Zlewni wchodzących w skład powiatu tomaszowskiego, liczba gospodarstw prowadzących hodowlę , charakteryzowała się w 2010 roku w sposób przedstawiony na poniższym wykresie. Najniższą liczbą gospodarstw charakteryzowało się miasto Tomaszów Mazowiecki, co związane jest z miejską funkcją tego obszaru, a najwyższą - obszary gmin: Czerniewice, Rzeczyca oraz wiejski obszar gminy Tomaszów Mazowiecki.

Figure 4.41: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat tomaszowski. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty prowadzące działalność rolniczą (zużycie w dt czystego surowca) w gminach Zlewni z powiatu tomaszowskiego, dane PSR 2010 wskazują na największe zużycie nawozów mineralnych i azotowych w gminach: Rokiciny, Rzeczyca i Będków.

Figure 4.42: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat tomaszowski. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z przedstawionego poniżej wykresu, na terenie gmin województwa łódzkiego wchodzących w skład obszaru Zlewni i należących do powiatu tomaszowskiego, największym poziomem lesistości charakteryzuje się gmina Inowłódz (ponad 59% w 2019 roku), a najmniejszą - gminy Budzieszewice i Będków (8,4%).

Figure 4.43: Zmiana wskaźnika lesistości w gminach Zlewni na przestrzeni lat 2002 - 2019. Powiat tomaszowski. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

4.2.6 Powiat rawski

Na obszarze powiatu rawskiego zlokalizowana jest jedna gmina należąca do obszaru Zlewni: Sadkowice.

Zmiany poziomu zaludnienia w ww. gminie (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 4.44: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w powiecie rawskim - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, na przestrzeni analizowanego okresu, zaobserwować można było na terenie gminy spadek liczby ludności (z poziomu około 6 tys. do 5,4 tys. mieszkańców).

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie gminy Sadkowice, należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła w. ww. gminie z około 190 do 250 podmiotów (wykres poniżej).

Figure 4.45: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w powiecie rawskim - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanych analizie dokumentów o charakterze strategicznym gminy Sadkowice, do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały: sfera “Rolnictwa,” “Małych i średnich przedsiębiorstw” (MSP), “Kopalnictwa” oraz “Rolnictwa ekologicznego” (tabela poniżej). Katalog obszarów, które dostrzeżone zostały jako perspektywiczne pozostał podobny.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy Sadkowice, należy zauważyć, że na przestrzeni lat 2002-2019 odnotowano w ww. zakresie zwiększenie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej w liczbie gospodarstw ogółem (z około 45% w roku 2002 do ok. 70 w roku 2019).

Figure 4.46: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat rawski - gmina Sadkowice. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jeżeli chodzi o wartość wskaźnika, którym jest odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem, należy stwierdzić, że w roku 2019 oscylował on na niskim poziomie - 9% (wykres poniżej).

Figure 4.47: Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej na terenie gmin Zlewni w okresie 2002-2019. Powiat rawski. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Na terenie gminy Sadkowice w roku 2020, funkcjonowała jedna biologiczna oczyszczalnia ścieków.

Jeżeli chodzi o działalność rolniczą, to jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie gminy Sadkowice najwięcej było gospodarstw prowadzących hodowlę drobiu i bydła (krowy) (patrz poniższy wykres).

Figure 4.48: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Powiat rawski - Gmina Sadkowice. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Z kolei, jeżeli chodzi o zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty prowadzące działalność na terenie gminy (zużycie w dt czystego surowca) największe zużycie nawozów przypadło na nawozy mineralne i azotowe (wykres poniżej).

Figure 4.49: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Powiat rawski. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Ostatnie z analizowanych zagadnień odnosi się do kwestii lesistości. Jak wynika z danych GUS BDL poziom lesistości na terenie gminy Sadkowice w roku 2019 wyniósł 6,2%.

4.2.7 Powiat Miasta Piotrków Trybunalski

Zmiany poziomu zaludnienia na terenie Miasta Piotrków Trybunalski (demografia) na przestrzeni lat 1995 - 2020, zilustrowane zostały na wykresie zamieszczonym poniżej.

Figure 4.50: Zmiana liczby mieszkańców w gminach Zlewni w m. Piotrków Trybunalski - lata 1995-2020. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z powyższego wykresu, na przestrzeni analizowanego okresu, zaobserwować można było na terenie miasta spadek liczby ludności (z poziomu około 81 tys. do 73 tys. mieszkańców).

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarki narodowej znajdujących się na terenie miasta, należy zauważyć, że w okresie 2012 - 2021, wartość tego wskaźnika wzrosła - z około 7350 do 7750 podmiotów (wykres poniżej).

Figure 4.51: Zmiana liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminach Zlewni w m. Piotrków Trybunalski - lata 2012-2021. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL

Jak wynika z poddanego analizie dokumentu o charakterze strategicznym (strategia rozwoju miasta), do katalogu priorytetowych obszarów działalności należały: “Duże firmy,” sfera “Małych i średnich przedsiębiorstw” (MSP), oraz “Turystyka” i “Turystyka związana z wykorzystaniem zasobów wodnych.” Katalog obszarów, które dostrzeżone zostały jako perspektywiczne pozostał podobny.

Jeżeli chodzi o kwestię gospodarki wodno-ściekowej na terenie miasta Piotrków Trybunalski, należy zauważyć, że na przestrzeni lat 2002-2019 wartość odsetka podłączeń do sieci wodociągowej nie zmieniła się i pozostawała na wysokim poziomie (zbliżonym do 95%). Także w zakresie odsetka gospodarstw podłączonych do sieci kanalizacyjnej w liczbie gospodarstw ogółem wartość ta ustabilizowała się na wysokim poziomie (ok. 87% w roku 2002 i 90% w roku 2019).

Na terenie miasta w roku 2020, funkcjonowała jedna komunalna oczyszczalnia ścieków z podwyższonym oczyszczaniem biogenów.

Pomimo typowo miejskiego charakteru obszaru, jak wynika z danych GUS (PSR 2010), na terenie Piotrkowa Trybunalskiego funkcjonowały gospodarstwa prowadzące hodowlę drobiu (ok. 140 gospodarstw), bydła (krowy; prawie 60) i trzody chlewnej (ponad 60) (patrz poniższy wykres).

Figure 4.52: Liczba gospodarstw prowadzących hodowlę zwierząt gospodarskich na terenie gmin Zlewni. Miasto Piotrków Trybunalski. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR

Największe zużycie nawozów (potas, fosfor, wapń, azot, nawozy mineralne) przez podmioty prowadzące działalność na terenie miasta (zużycie w dt czystego surowca) przypadło na nawozy mineralne i azotowe (wykres poniżej). Poziom lesistości na terenie miasta Piotrków Trybunalski w roku 2019 wyniósł 20%.

Figure 4.53: Zużycie nawozów w dt czystego składnika na terenie gmin Zlewni w roku 2010. Miasto Piotrków Trybunalski. Rok 2010. Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane GUS BDL - PSR